Η τέχνη δεν γνωρίζει αναπηρία: Πέτρος Ρουκουτάκης «Ο τυφλός γλύπτης»

 Ο Πέτρος Ρουκουτάκης γεννήθηκε το 1953 στα Χανιά της Κρήτης και απεβίωσε το 2015. Φοίτησε στην Ακαδημία Καλών Τεχνών με δάσκαλο το Φράγκο Τζεντιλίνι (1974-1977) και στη συνέχεια, πήγε στη Ρώμη. Με την επιστροφή του από τις σπουδές παντρεύτηκε. Άρχισε να ζωγραφίζει και έγινε καθηγητής καλλιτεχνικών.

Το 1981, στα 28 του χρόνια, έχασε την όρασή του λόγω νεανικού διαβήτη. Ο γάμος του διαλύθηκε εξαιτίας της τύφλωσης και δεν ασχολήθηκε με την τέχνη για δυο ολόκληρα χρόνια. Στη συνέχεια ήρθε σε επαφή με άλλα τυφλά άτομα και και αναζήτησε νέες εκφραστικές διεξόδους. Άρχισε να στρέφεται σε ένα άλλο είδος τέχνης, τη γλυπτική. Αυτή η επιλογή έδωσε νέα πνοή στη ζωή του. «Αποφάσισα να γίνω γλύπτης. Δεν συμβιβάστηκα».

Το έργο του

Ο Πέτρος Ρουκουτάκης ήταν ένας από τους διακεκριμένους καλλιτέχνες που δεν “τρέφονται” από την αναγνώριση, την προβολή. Άνθρωπος υψηλού κοινωνικού ήθους, χόρταινε επί χρόνια το νου και την ψυχή του επικοινωνώντας/διοχετεύοντας τα μυστικά της γλυπτικής “από τα κάτω”, διδάσκοντας άτομα με απώλεια όρασης κάθε ηλικίας, ακούραστα και ακατάπαυστα,  μυώντας τους στα στοιχειώδη αλλά και σημαίνοντα της γλυπτικής τέχνης.  

Το 1982 άρχισε να διδάσκει γλυπτική στα τυφλά παιδιά του ΚΕΑΤ (Δημόσιο Δημοτικό Σχολείο Τυφλών Παιδιών Καλλιθέας).

Το 1991 ξεκίνησε το Εργαστήρι Γλυπτικής Κεραμικής του Φάρου Τυφλών της Ελλάδος. «Στην αρχή μπορούσα σε φως να διακρίνω αυτό που έφτιαχνα. Για να δοκιμάσω πώς θα είναι όταν τυφλωθώ, φόρεσα μαύρα γυαλιά και πήρα την πλαστελίνη», λέει.

Κατά τη διάρκεια των χρόνων αυτών παντρεύτηκε τη Γωγώ Ρουκουτάκη (εκ γενετής τυφλή), με την οποία απέκτησαν μια κόρη και ένα γιο. Στη δουλειά του, η μοναδική δυσκολία που συναντούσε ήταν στο εργαστήριο. «Δεν μπορώ να βάλω τα πράγματά μου σε μια σειρά» έλεγει χαμογελώντας. Αισιόδοξος και απόλυτα εξοικειωμένος με τη ζωή του, ήταν ευτυχισμένος και μόνο που άκουγε τη φωνή των παιδιών του και της συζύγου του, της μούσας του όπως την αποκαλούσε. «Μπορεί να μην τους έχω δει ποτέ, τους γνωρίζω όμως μέσα από την αφή και την περιγραφή των άλλων», έλεγε.

Ο Πέτρος Ρουκουτάκης αφιερώθηκε ολοκληρωτικά στη γλυπτική, τον κατέκτησε και την κατέκτησε. Οι 25 μεγάλες εκθέσεις του σε Ελλάδα και χώρες της Ευρώπης, μιλούν για την πορεία του γλύπτη από μόνες τους...

Ήταν μέλος του Εικαστικού Επιμελητηρίου της Ελλάδος, του Συλλόγου Ελλήνων Γλυπτών, της EUCREA, του Διοικητικού Συμβουλίου της Very Special Arts Hellas και του Ροταριανού Ομίλου Πειραιά.

Γλυπτά του καταξιωμένου τυφλού γλύπτη διακοσμούν δημόσιους χώρους στην Αθήνα, όπως «Ο τυφλός δάσκαλος με την τυφλή μαθήτρια» στο προαύλιο του Κέντρου Εκπαίδευσης και Αποκατάστασης Τυφλών (ΚΕΑΤ) στην Καλλιθέα. Άλλα γλυπτά του φιλοξενούνται στο Μουσείο Αφής, ένα από τα πέντε μουσεία αφής στον κόσμο.

Όνειρα με εικόνες

Με πηγή έμπνευσής του τη γκάμα από νοερές εικόνες, προσωπικές εμπειρίες και βιώματα, όλα τα υπόλοιπα ήταν εύκολη υπόθεση για τον ίδιο, όπως είχε περιγράψει ο ίδιος. «Χρόνια τώρα, θυμάμαι πώς ήταν όλα γύρω μου. Αυτή είναι η μεγάλη διαφορά μου σε σχέση με εκ γενετής τυφλούς καλλιτέχνες. Κατά κάποιο τρόπο οι εικόνες αυτές ανανεώνονται μέσα μου, τις βλέπω ακόμα και στον ύπνο μου, και σήμερα τα όνειρά μου είναι με εικόνα, και μάλιστα έγχρωμα! Από τη στιγμή, λοιπόν, που έχω τις παραστάσεις αυτές μέσα μου, είναι πολύ εύκολο για μένα και να τις αποδώσω, να τις αποτυπώσω στα έργα μου. Η γλυπτική άλλωστε, είναι θέμα αφής».  

Υλικά

Πρώτη ύλη του ο χαρτοπολτός, εύχρηστος για ποικίλλους λόγους, ο σκελετός των γλυπτών με αλουμινόχαρτο ντυμένο με βινυλλική κόλλα. Ο ίδιος έχει πει:

 «Έχω χρησιμοποιήσει σχεδόν τα πάντα: ξεκίνησα με πηλό, ακολούθησαν ξύλο, μάρμαρο και μπρούντζος. Όλα τα υλικά έχουν την ομορφιά τους, απλά στο μάρμαρο ξοδεύεις περισσότερο χρόνο μέχρι να αφαιρέσεις τα περιττά κομμάτια από τον όγκο του και να το δουλέψεις».  Ανάλογα με το μέγεθος του υλικού του, χρειαζόταν από μία ημέρα έως και τρεις μήνες, ώσπου να του δώσει τελικά μορφή και σχήμα.

Ενδεικτικό Υλικό/Γλυπτά 

Μπρούντζος
Ο Ποσειδώνας και το χταπόδι
Σκηνή χορού Νο 1
Διδάσκοντας την τέχνη σε ένα τυφλό και κωφό μαθητή

Τερακότα
Γάτα και πουλί
Γοργόνα και γλάρος
Σκηνή χορού Νο 2

Μπετόν αρμέ
Φιλί
Βοσκός και σκύλος
Μητρότητα

Κασσίτερος
Ήφαιστος

Αλουμίνιο
Γυναίκα στο μπάνιο

Από την αναγνώριση στο γλυπτικό ταλέντο

Συμμετείχε σε πολλές ατομικές και ομαδικές εκθέσεις σε Ελλάδα και άλλες χώρες της Ευρώπης. Τιμήθηκε κατ' επανάληψη από διάφορους οργανισμούς και ιδρύματα για την τέχνη του αλλά και για το εκπαιδευτικό του έργο.  Αναρίθμητες διακρίσεις και βραβεία (ανάμεσά τους το τιμητικό βραβείο της Ακαδημίας Αθηνών το 1994), τον ορίζουν δικαιωματικά ως τον κορυφαίο διεθνώς τυφλό γλύπτη των σύγχρονων καιρών!

Ο Πέτρος Ρουκουτάκης ήταν κάθετος στο λόγο του, όπως άμεσος και συγκρουσιακός είναι κατά μείζονα λόγο και στα έργα τέχνης του. Δεν λειαίνει τα μηνύματα, δεν αμβλύνει το συγκρουσιακό υπόβαθρο των ισορροπιών. Δικαιούται και με το παραπάνω δύο πρόσθετες φράσεις εξοικείωσης με τα πώς και τα γιατί της τέχνης του. Τις έχει διατυπώσει ο ίδιος:

1) «Ζούμε σε συγκρουσιακές κοινωνίες, σε συγκρουσιακές εποχές. Η αληθινή, η κοινωνικοποιημένη τέχνη είναι δεσμευμένη από τις βαθιές κοινωνικές ανάγκες, πρέπει να αποδίδει και να κοινωνεί τα συγκρουσιακά σημαίνοντα των ισορροπιών».

2) Η επόμενη φράση κωδικοποιεί τον έρωτα, το βαθύτερο ίσως εκφραστικό κίνητρο: «Είναι αληθινός μόνο όταν έχει πρόσωπο. Και το πρόσωπο του έρωτα δεν μπορεί παρά να είναι ένα και μοναδικό, ώστε ένα και μοναδικό να είναι και το νόημα της απόδοσής του». Επί τρεις δεκαετίες ο εκλεκτός γλύπτης σμίλευε με τρόπο υπέροχα προκλητικό, τον έρωτα σαν πράξη, σαν έμπνευση, σαν σύγκρουση και δικαίωση μαζί, με ένα και μοναδικό γυναικείο μοντέλο, τη μόνιμη σύντροφο της ζωής του, τη σύζυγό του Γωγώ, «την απαρέγκλιτα μία και μοναδική μούσα μου», όπως με εμφανή πληρότητα την χαρακτήριζε.

Ο Πέτρος Ρουκουτάκης εκτός του ότι αναγνωρίζεται παγκόσμια ως ο πλέον σημαντικός τυφλός γλύπτης της σύγχρονης εποχής, θεωρείται επίσης ως ο άνθρωπος που άνοιξε το δρόμο για καλλιτεχνική δραστηριότητα για άτομα με προβλήματα όρασης.

Βίντεο με τον Πέτρο Ρουκουτάκη

• Συνέντευξη στην ΕΡΤ: http://www.youtube.com/watch?v=6XgWeB-AVJo      

• Δημιουργία γλυπτού στο εργαστήρι: http://www.youtube.com/watch?v=YGiYvZbjJFo&feature=player_embedded

Επιμέλεια: Ράνια Χιουρέα,
Σύμβουλος ΕΑΕ

Πηγές

• Στεφανής, Π. (26 Σεπτεμβρίου, 2008) «Με τη γλυπτική δεν νιώθω τυφλός», Τα Νέα, σελ. 17.
• Σκορδίλης, Α. (10 Οκτωβρίου, 2010) O κορυφαίος γλύπτης Πέτρος Ρουκουτάκης. Ανακτήθηκε από www.truerespect.com.cy.
• Σκορδίλης, Α. (11 Οκτωβρίου, 2010) Πέτρος Ρουκουτάκης: ο πλέον αναγνωρισμένος διεθνώς τυφλός γλύπτης, Η Καθημερινή (Κύπρου).

 

* Η συλλογή του υλικού έγινε με τη βοήθεια της Αγγέλας Λιασίδου

 

Ανάρτηση στο Προβλήματα Όρασης - Διάφορα και Προβλήματα Όρασης - Άρθρα-Δημοσιεύσεις

Δείτε επίσης:

·          Έφυγε από τη ζωή ο γνωστός τυφλός γλύπτης Πέτρος Ρουκουτάκης

·         «Δεν μας χαρακτηρίζει η αναπηρία μας». Δύο τυφλοί νέοι καταρρίπτουν με τη στάση ζωής τους τα στερεότυπα για τα ΑμεΑ

·         Κοιτάζοντας τον κόσμο στα μάτια με ένα μάτι

·         «Όπου η θέληση είναι μεγάλη, οι δυσκολίες είναι μικρές»