Πού θα βρει κάποιος έναν χώρο με πολλά παιχνίδια, χωρίς να τα αγοράσει, με ταυτόχρονα άλλους συμπαίκτες πρόθυμους να μοιραστούν μαζί του χρόνο ψυχαγωγίας και ελεύθερης συνανστροφής; Μα στην παιγνιοθήκη φυσικά!

Παιγνιοθήκη είναι ένας οργανωμένος χώρος με παιχνίδια, ο οποίος λειτουργεί στα πρότυπα μιας βιβλιοθήκης: όπου βιβλία, έχει ...παιχνίδια!

Η πρώτη παιγνιοθήκη (toy library) στον κόσμο έχει τις ρίζες της στις ΗΠΑ περί τα 1932.Στην Ευρώπη, ο θεσμός εμφανίστηκε τη δεκαετία του 1960 στη Δανία για να καλύψει τις ανάγκες των παιδιών με αναπηρία.

Στη Γαλλία οι παιγνιοθήκες πρωτολειτούργησαν την ίδια δεκαετία επίσης,με τον νέο όρο ludotheque ( ludus=παιχνίδι). Σημαντικό ρόλο στην ίδρυση των παιγνιοθηκών στη Γαλλία έπαιξε η αναδημοσίευση του βιβλίου του J.Huizinga, “ Homo ludens”, 1932, «Άνθρωπος παίζων», ο οποίος πρόσφερε ένα επιστημονικό και  θεωρητικό υπόβαθρο στην αναγκαιότητα του ανθρώπου να ασχολείται με παιγνιώδεις δραστηριότητες, όχι μόνο στην παιδική ηλικία, όπως είχαν υποστηρίξει ψυχολόγοι και παιδαγωγοί. Βασισμένο σ΄αυτή τη σημαντική μελέτη υπήρξε το έργο του σπουδαίου Γάλλου κοινωνιολόγου R.Caillois, ο οποίος στην ουσία υπήρξε και ο θεμελιωτής των παιγνιοθηκών, οι οποίες θεμελίωσαν τις αρχές τους στα έργα του, που δημοσιεύτηκαν τη δεκαετία του 1960.

Οι παιγνιοθήκες λοιπόν, άρχισαν να ξεφυτρώνουν σαν μανιτάρια σε ολόκληρη την Γαλλία, χώρα πρόσφορη για νεοτερισμούς και πολιτιστικές καινοτομίες, πλαισιώνοντας βιβλιοθήκες και πολιτιστικά κέντρα πόλεων και χωριών.

Σήμερα ο αριθμός των παιγνιοθηκών ξεπερνάει τις 1.000 σε ολόκληρη τη χώρα. Κάθε γειτονιά έχει την παιγνιοθήκη της, που μπορεί να στεγάζεται σε ένα μικρό χώρο 80 τ.μ. με απλά ράφια και ντουλάπια, ή ακόμα και σε ένα πολυδύναμο κτίριο σε χώρο 1500 τ.μ. με εσωτερικό παιδότοπο και γωνιές παιχνιδιού, όπως σε ένα νηπιαγωγείο.

Παιγνιοθήκη  στην Ελλάδα 1

Ο ρόλος τους σπουδαίος. Κάθε παιδί και κάθε ενήλικος έχει ελεύθερη πρόσβαση σε μια παιγνιοθήκη όπου μπορεί είτε να παίξει επί τόπου διαλέγοντας ένα από τα χιλιάδες παιχνίδια που υπάρχουν εκεί, είτε να δανείζεται ένα παιχνίδι στο σπίτι του για περιορισμένο χρονικό διάστημα. Τα παιχνίδια είναι αριθμημένα και ταξινομημένα με ειδικό σύστημα ταξινόμησης, ώστε ο κάθε χρήστης να μπορεί να διαλέγει σύμφωνα με την ηλικία του, τις ανάγκες του και τα ενδιαφέροντά του.

Υπάρχουν δηλαδή κατηγορίες παιχνιδιών όπως: ενσφηνώσεις αδρής και λεπτής κινητικότητας, αρίθμησης, σειροθέτησης, σωματογνωσίας, επιτραπέζια, παζλ κλπ.

Παιγνιοθήκη  στην Ελλάδα 2

Ορισμένες παιγνιοθήκες στη Γαλλία απευθύνονταν αποκλειστικά σε άτομα με αναπηρία. Η σύγχρονη τάση όμως και οι  κοινωνικές επιταγές των καιρών μας, θέλουν να εντάσσουν τα ΑμεΑ στο γενικό πρόγραμμα των δραστηριοτήτων μιας παιγνιοθήκης, με σκοπό την πλήρη ενσωμάτωσή τους στο κοινωνικό σύνολο.

Αξιόλογη δράση έχουν αναπτύξει στη Γαλλία οι κινητές παιγνιοθήκες (ludobus), όπου τα παιχνίδια φορτώνονται σε μεγάλα λεωφορεία και κυκλοφορούν σε απομακρυσμένες περιοχές για να δανειστούν και να σκορπίσουν χαρά.

Παιγνιοθήκη στη Γαλλία 1

Στην παιγνιοθήκη ο καθένας μπορεί να βρει παιχνίδια δυσεύρετα στο εμπόριο, ακριβά και πολυτελή, με παιδαγωγικό προσανατολισμό, ειδικά κατασκευασμένα, παιχνίδια απ’όλον τον κόσμο. Μ αυτόν τον τρόπο εξοικονομεί χρήμα και χρόνο και αναπτύσσει την ιδέα του μοιράζεσθαι.

Όπως ακριβώς σε μια δανειστική βιβλιοθήκη, το παιχνίδι πρέπει να επιστραφεί σε καλή κατάσταση.

Πολλές παιγνιοθήκες δεν δανείζουν μόνο παιχνίδια αλλά οργανώνουν και θεματικές δραστηριότητες παιχνιδιού: μαμάδες με μωρά, παιχνίδι και τρίτη ηλικία, τουρνουά επιτραπέζιων παιχνιδιών, απογευματινό με ντόμινο κλπ. Μ’ αυτόν τον τρόπο η παιγνιοθήκη δημιουργεί έναν κοινωνικό κύκλο συναναστροφής και επικοινωνίας με τα μέλη της και κατά συνέπεια ισχυροποιεί τους δεσμούς φιλίας μιας περιοχής.

Σε πολλές περιοχές της Γαλλίας, όπου οι καιρικές συνθήκες είναι συνήθως δυσμενείς και το εξωτερικό παιχνίδι αλλά και η συναναστροφή των ανθρώπων είναι περιορισμένα, οι παιγνιοθήκες προσφέρουν έναν χώρο για να αναπτυχθούν οι ανθρώπινες σχέσεις.

Παιγνιοθήκη στη Γαλλία 2

Αξιοσημείωτο είναι ότι αρκετές παιγνιοθήκες έχουν εθελοντές ως προσωπικό. Οι περισσότερες όμως απασχολούν εξειδικευμένο προσωπικό με ανάλογες σπουδές και εκπαίδευση. Η σύγχρονη τάση στη Γαλλία είναι η θεσμοθετημένη εκπαίδευση παιγνιοθηκονόμων ή παιγνιοθηκαρίων, πέρα από τα διετή σεμινάρια σπουδών ή το μεταπτυχιακό δίπλωμα στις επιστήμες του παιχνιδιού.

Οι παιγνιοθήκες ως οργανωμένος θεσμός τόσων δεκαετιών στη Γαλλία, συσπειρώνονται στην ΄Ενωση Παιγνιοθηκών Γαλλίας (Association de ludotheques francaises), με σκοπό τη διάδωση του θεσμού αλλά και την εύρυθμη λειτουργία τους.

Από τη Δανία και την Γαλλία ο θεσμός ταξίδεψε στην Ελλάδα, ως ιδέα οργάνωσης χώρων με παιχνίδια για άτομα με αναπηρία. Η πρώτη παιγνιοθήκη ιδρύθηκε το 1990 στο Κερατσίνι, από την Ελληνική Εταιρεία Παιγνιοθήκης, μια αστική μη κερδοσκοπική εταιρεία που απαρτιζόταν αποκλειστικά από εθελοντές, κυρίως παιδαγωγούς. Με έμβλημά της τη σβούρα, τα μέλη της έτρεχαν αδιάκοπα για να μαζέψουν τα πρώτα παιχνίδια που θα αποτελούσαν την πρώτη μαγιά για το έργο τους. Μέχρι σήμερα, έχουν ιδρυθεί και λειτουργήσει 12 παιγνιοθήκες στην Ελλάδα, εκ των οποίων ο αριθμός σήμερα ανέρχεται στις 5 και απευθύνεται κυρίως σε άτομα με αναπηρία. (Κερατσίνι, Αγ.Παρασκευή, Αιγάλεω, Ν. Φιλαδέλφεια, Κάλυμνο).

Σ’ έναν οργανωμένο χώρο -τον οποίο συνήθως παρέχει δωρεάν ο Δήμος- και εξοπλισμένο με λογής παιχνίδια, είτε εμπορίου είτε ειδικά κατασκευασμένα και προσαρμοσμένα, το παιδί που επισκέπτεται μια παιγνιοθήκη μπορεί να απασχοληθεί δημιουργικά, να παίξει και να χαρεί με τη συναναστροφή των συνομηλίκων του. Οι παιγνιοθήκες λειτουργούν απογεύματα, ανάλογα με τις ανάγκες κάθε περιοχής.

Ο δανεισμός των παιχνιδιών είναι μια από τις λειτουργίες της παιγνιοθήκης, όπως επίσης και οι ποικίλες παιγνιώδεις δραστηριότητες που οργανώνονται περιστασιακά, όπως παιδότοποι σε εξωτερικό χώρο και τουρνουά παιχνιδιού.

Αξιοσημείωτο είναι ότι οι παιγνιοθήκες στην Ελλάδα λειτουργούν αποκλειστικά με εθελοντές, οι οποίοι εκπαιδεύονται από τα μέλη της Ελληνικής Εταιρείας Παιγνιοθήκης με σεμινάρια που αφορούν σε θέματα τόσο παιδαγωγικά όσο και πρακτικά (π.χ. ταξινόμηση παιχνιδιών, δανεισμός παιχνιδιών, διαχείρηση και λειτουργία μιας παιγνιοθήκης).

Όλοι οι οικονομικοί πόροι δε των παιγνιοθηκών προέρχονται από δωρεές και ανακύκλωση.

Οι παιγνιοθήκες στην Ελλάδα αποτελούν μέλη τόσο της Παγκόσμιας Ένωσης Παιγνιοθηκών (International Toy Library Association) όσο και της Πανευρωπαϊκής (European Toy Library Association) και οι εθελοντές συμμετέχουν σε παγκόσμια συνέδρια και επιμορφώσεις, παρουσιάζοντας ταυτόχρονα το σπουδαίο έργο τους στην Ελλάδα.

Οι παιγνιοθήκες και οι εθελοντές τους συνδράμουν πολλά παιδιά, ψυχαγωγώντας ευαίσθητες κοινωνικά ομάδες, οι οποίες έχουν πληγεί από σεισμούς, πλημμύρες ή πολέμους.

Η μεγαλύτερη προσφορά τους όμως είναι στους γονείς παιδιών με αναπηρία, είτε νοητική είτε σωματική, καθώς  απασχολούν τα άτομα ΑμεΑ  ορισμένα απογεύματα της εβδομάδας με τρόπο ευχάριστο και δημιουργικό.

«Κάθε μέρα σκέφτομαι αν θα πάω σήμερα να παίξω...κι όταν μου λένε πως είναι αύριο...κλαίω!» (Γ.Κ. 13 ετών, με σύνδρομο Down, Αθήνα).

Πηνελόπη Νικολαΐδου

Δασκάλα ειδικής αγωγής

Εθελόντρια στην Ελληνική Εταιρεία Παιγνιοθήκης

• Πληροφορίες για την Ελληνική Εταιρεία Παιγνιοθήκης Ελληνική Εταιρεία Παιγνιοθήκης (Facebook)

• Πληροφορίες για την Παγκόσμια Ένωση Παιγνιοθηκών

Ανάρτηση chiourea.gr  στο Ειδική Αγωγή - ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ, Διάφορα Θέματα - ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ, Διάφορα Θέματα - ΠΟΙΚΙΛΗΣ ΥΛΗΣ

Διαβάστε επίσης:

• Η καθηγήτρια που μοιράζει απλόχερα αγάπη στους μαθητές της Χαρά Ντάτση
• Μεταξύ δύο κομμάτων το έπαιξε ο δάσκαλος!!!!
•  Επάγγελμα "εκπαιδευτικός"!
• «Η ΔΑΣΚΑΛΑ» ANTΩΝ ΤΣΕΧΩΦ ΔΙΗΓΗΜΑΤΑ 
• Η διαφορά μεταξύ φτωχών και πλούσιων χωρών. Να σκέπτεσαι και... να ενεργείς