Συγκλονιστική επιστολή εκπαιδευτικού ΕEΕΕΚ
για το μαθητή του με αυτισμό

«Η εκπαίδευση μπορεί να αποτελέσει το καλύτερο «φάρμακο» και οι εκπαιδευτικοί τους καλύτερους «γιατρούς». Ας προσπαθήσουμε όλοι οι εκπαιδευτικοί (μα όλοι, γιατί η ειδική αγωγή χρειάζεται κοινή στρατηγική και συνεργασία) ώστε να έχουμε πάντα τις καλύτερες συνθήκες εκπαίδευσης για όλα τα παιδιά». Νίκος Αθανασόπουλος

Ένας έφηβος με αυτισμό, λόγω προβληματικής συμπεριφοράς, οδηγείται σε Ψυχιατρική Κλινική από τους γονείς του και εκπαιδευτικούς του ειδικού σχολείου που φοιτά, για να καταλήξει δεμένος για μέρες στο κρεβάτι της Ψυχιατρικής  Κλινικής ενηλίκων.  Την ίδια στιγμή, ένας από τους δασκάλους του, έχοντας πλήρη συναίσθηση ότι είναι «εκπαιδευτικός στην ειδική αγωγή» και άρα έχει υποχρέωση να υπερασπίζεται το νόμιμο και ανθρώπινο δικαίωμα στην κατάλληλη εκπαίδευση του κάθε παιδιού με αίσθημα ευθύνης, διαφοροποιείται από τους υπόλοιπους συναδέλφους του, νιώθει την ανάγκη να συμπαρασταθεί στο μαθητή μου και στέλνει  τα παρακάτω λόγια και την επιστολή.

Η εξέλιξη ενός ατόμου που βρίσκεται στο Φάσμα του Αυτισμού είναι συνάρτηση της παιδοψυχιατρικής παρακολούθησης και της εκπαίδευσής του. Για την εκπαίδευση είναι υπεύθυνοι οι γονείς, το σχολικό πλαίσιο και άλλες υποστηρικτικές δομές, καθώς και επαγγελματίες του χώρου που επιλέγονται από τους γονείς.

Στα αναλυτικά προγράμματα ειδικής αγωγής (2003 ΣΕ 04530072) από το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο και από το τμήμα ειδικής αγωγής του Υπουργείου Παιδείας για τα άτομα με Αυτισμό αναφέρονται τα εξής:

1. Ο μαθητής με αυτισμό έχει την εκπαιδευτική ανάγκη για δομημένη διδασκαλία σε δομημένες αίθουσες όπου θα πρέπει να πληροφορείται ποιες δραστηριότητες θα κάνει, πόσες φορές θα τις επαναλάβει, πώς θα γνωρίζει ότι τελείωσε η δραστηριότητα, τι θα ακολουθήσει μετά.

2. Οι μαθητές με αυτισμό παρουσιάζουν προβληματικές συμπεριφορές που είναι συχνά το βασικό εμπόδιο για τη σχολική και κοινωνική ένταξή τους. Τα πιο κοινά προβλήματα συμπεριφοράς στους μαθητές με αυτισμό είναι οι κρίσεις θυμού, η επιθετικότητα προς άλλους, οι αυτοτραυματισμοί, οι στερεότυπες συμπεριφορές.

Κάθε προβληματική συμπεριφορά έχει νόημα-λειτουργία για το μαθητή με αυτισμό. Επειδή οι δεξιότητες επικοινωνίας είναι περιορισμένες, πολλές φορές οι προβληματικές συμπεριφορές είναι για τους ίδιους επικοινωνιακή λειτουργία. Επίσης, με την προβληματική συμπεριφορά τους εκφράζουν το άγχος, τη σύγχυση, το φόβο τους, που μπορούν να προκύπτουν όταν οι δραστηριότητες δεν είναι ευχάριστες ή ανάλογες με το επίπεδο ικανοτήτων του μαθητή. Άλλες φορές προκύπτουν επειδή δεν κατανοεί τις οδηγίες εκτέλεσης που του δίνονται για τις δραστηριότητές του ή δε γνωρίζει πότε τελειώνει και τι ακολουθεί μετά. Σε άλλες περιπτώσεις έχει σκοπό την προσέλκυση προσοχής ή την αποφυγή-άρνηση μιας δραστηριότητας ή για λόγους αισθητηριακής ευχαρίστησης εμφανίζονται προβληματικές συμπεριφορές.

4. Είναι αναγκαία η λειτουργική ανάλυση συμπεριφοράς και ο σχεδιασμός θετικών εναλλακτικών και κοινωνικών παρεμβάσεων. Το πρώτο στάδιο του σχεδιασμού της παρέμβασης περιλαμβάνει τη συστηματική παρατήρηση και ανάλυση των λειτουργιών της συμπεριφοράς. Το δεύτερο στάδιο περιλαμβάνει την επιλογή στρατηγικών που είναι οι πιο κατάλληλες για τα προβλήματα συμπεριφοράς που εμφανίζει ο μαθητής.

Από όλα τα παραπάνω γίνεται σαφές πόσο σημαντικός είναι ο ρόλος της εκπαίδευσης στην εξέλιξη και στην κοινωνική ένταξη των ατόμων με Αυτισμό, κάνοντας τη ζωή τους λειτουργική, ευχάριστη και αξιοπρεπή!!

 Το ιστορικό της περίπτωσης

 Σύμφωνα με καταγγελία της Εταιρείας Ψυχικής Υγείας και Εκπαίδευσης του Παιδιού και Εφήβου με Αυτισμό (ΕΨΥΕΠΕΑ) Αχαΐας, 16χρονος με αυτισμό νοσηλεύτηκε για μέρες δεμένος στο κρεβάτι της ψυχιατρικής κλινικής ενηλίκων του Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου της Πάτρας (ΠΓΝΠ), τον Ιούνιο του 2013. Λόγω της επερώτησης στη Βουλή του ανεξάρτητου βουλευτή Αχαΐας, Νίκου Νικολόπουλου, και της δημοσιοποίησης φωτογραφιών που αποτύπωναν απαράδεκτες συνθήκες νοσηλείας του παιδιού, θεωρήθηκε σημαντικό να προταθεί η διενέργεια ΕΔΕ.

Η έκθεση της ψυχιατρικής κλινικής του ΠΓΝΠ προς τη διοίκηση του νοσηλευτικού ιδρύματος χαρακτηρίζει «αναπόφευκτο το δέσιμο του παιδιού». Σύμφωνα με αυτήν, ο ασθενής «έφτασε στο Τμήμα Επειγόντων Περιστατικών συνοδευόμενος από τους γονείς του και εκπαιδευτικούς, λόγω έντονης ψυχοκοινωνικής διέγερσης και αυτοκαταστροφικής και ετεροκαταστροφικής συμπεριφοράς. Συγκεκριμένα, χτυπούσε δυνατά το κεφάλι του στον τοίχο, δάγκωνε τα χέρια του και χτυπούσε τον πατέρα του. Δόθηκε οδηγία από τον παιδοψυχίατρο για ενέσιμη αγωγή λόγω της έντονης διέγερσης». Ωστόσο, όπως αναφέρεται, η χορηγηθείσα φαρμακευτική αγωγή δεν είχε τα επιθυμητά αποτελέσματα και μετά από αίτημα των γονέων, το παιδί εισήχθη για νοσηλεία στην Ψυχιατρική Κλινική. Μάλιστα, οι γονείς ενημερώθηκαν σχετικά και υπέγραψαν το προβλεπόμενο έντυπο.

Σε ό,τι αφορά το δέσιμο του μικρού ασθενούς στο κρεβάτι, χαρακτηρίστηκε «αναπόφευκτο» καθώς πάσχει από Διάχυτη Διαταραχή της Ανάπτυξης, διαταραχή με βαριάς μορφής έκπτωση επικοινωνίας, αυτοφροντίδας, με στερεοτυπίες, νοητική ανεπάρκεια και σοβαρού τύπου αυτοκαταστροφικές και ετεροκαταστροφικές συμπεριφορές και η χορηγηθείσα θεραπεία δεν είχε κανένα αποτέλεσμα. «Παρά την ενδεδειγμένη φαρμακευτική αγωγή, η ψυχοκινητική διέγερση δεν βελτιώθηκε και εμφάνιζε σε απρόβλεπτο χρόνο και χωρίς προειδοποιητικά σημεία, επεισόδια ακραίας επιθετικότητας τραυματίζοντας εαυτόν, τα οικεία πρόσωπα και τους νοσηλευόμενους ασθενείς. Εξ αυτών εκρίθη απαραίτητη η λήψη περιοριστικών μέτρων επί κλίνης πολλάκις κατά τη διάρκεια της νοσηλείας» περιγράφει ο διευθυντής της Κλινικής.

Από την πλευρά της, η Περιφερειακή Ομοσπονδία Ατόμων με Αναπηρία Δυτικής Ελλάδας & Νοτίων Ιονίων Νήσων, ειδικά λόγω της σοβαρότητας της περίπτωσης, πρότεινε να προβεί η διοίκηση του νοσοκομείου σε όλες τις απαραίτητες ενέργειες για να μεταφερθεί το παιδί στο Ιατροπαιδαγωγικό Κέντρο Παλλήνης (ΙΠΚ), που είναι κοινοτική δομή του Σισμανόγλειου Γενικού Νοσοκομείου Αττικής και καλύπτει τον Τομέα Ψυχικής Υγείας Παιδιών και Εφήβων, αίτημα το οποίο θα στήριζε και η Ομοσπονδία με παρέμβασή της.

Στη συνέχεια, η φαρμακευτική αγωγή που χορηγείται επέδειξε θετικά σημάδια και το παιδί πήρε εξιτήριο από την Ψυχιατρική Κλινική.

 Η επιστολή του άξιου εκπαιδευτικού

 Στο σχολείο αυτό είμαι αποσπασμένος εκπαιδευτικός Φυσικής Αγωγής τα τρία τελευταία χρόνια, κατά τα οποία ο Χ. είναι μαθητής μου. Μέχρι και την τελευταία ημέρα παρουσίας του στο σχολείο (αρχές Ιουνίου) είχα πολύ καλή επικοινωνία και συνεργασία μαζί του και δεν αντιμετώπισα ποτέ προβλήματα συμπεριφοράς που δεν μπορούσα να διαχειριστώ. Σε αυτό βοήθησε το γεγονός ότι είχα σχεδιάσει εκπαιδευτικές στρατηγικές θετικής παρέμβασης, τόσο κατά τη διάρκεια των διδακτικών ωρών όσο και κατά τη διάρκεια των διαλλειμάτων, τα οποία είχα δομήσει μετά από πρότασή μου στο σύλλογο διδασκόντων στην αρχή της σχολικής χρονιάς.

Ως εκπαιδευτικός στην ειδική αγωγή έχω υποχρέωση να υπερασπίζομαι το νόμιμο και ανθρώπινο δικαίωμα στην κατάλληλη εκπαίδευση του κάθε παιδιού με αίσθημα ευθύνης. Μένοντας σε απόσταση από διάφορες καταγγελίες για πιθανές ευθύνες για τις συνθήκες νοσηλείας του μαθητή, νιώθω την ανάγκη να συμπαρασταθώ στο μαθητή μου με τον τρόπο που μπορώ.

Αγαπητέ μαθητή μου, γνωρίζοντας ότι νοσηλεύεσαι σε μια Ψυχιατρική Κλινική θα έπρεπε να σου ευχηθώ καλή ανάρρωση, μα θα είμαι ψεύτικος αν αυτή είναι η ευχή μου, γιατί απλούστατα δεν είσαι ασθενής, μιας και ο αυτισμός δεν είναι ασθένεια αλλά διάχυτη αναπτυξιακή διαταραχή. Δηλαδή είναι ο διαφορετικός τρόπος που αντιλαμβάνεσαι τον κόσμο και επικοινωνείς.

Η φαρμακευτική αγωγή και ο εγκλεισμός σε μια ψυχιατρική κλινική απλά θα καταστείλουν τον οργανισμό και τις συμπεριφορές σου. Μετά τι;

Αγαπητέ μαθητή μου, το μόνο που μπορώ να κάνω για σένα είναι να σου ζητήσω συγνώμη, γιατί οι αίθουσες του σχολείου αντικαταστάθηκαν από ψυχιατρικές κλινικές και τα εκπαιδευτικά εργαλεία από ψυχοφάρμακα και ιμάντες ακινητοποίησης.

Το ξέρω πως νιώθεις μόνος, δυστυχισμένος και απορείς γιατί. Κανένας ιμάντας δεν μπορεί να ακινητοποιήσει την απορία, την λύπη, τον θυμό, την αγανάκτηση, την εξαγρίωσή σου για έναν κόσμο που σε βλέπει σαν ξένο και χρόνια σε έχει αλυσοδεμένο και φιμωμένο με ένα σύστημα χωρίς ουσιαστικές δομές, που σε εμποδίζει να τους δείξεις τις δυνατότητές σου.

Συγνώμη αγαπητέ μαθητή μου, γιατί τις γέφυρες που χτίσαμε μαζί για να γνωρίσεις τον κόσμο μας, λίγοι διαβήκαν.

Συγνώμη αγαπητέ μαθητή μου, που φοβάται ο κόσμος μας να γνωρίσει και να αγαπήσει το δικό σου κόσμο.

Αγαπητέ μαθητή μου, εύχομαι να ανταμώσουμε ξανά πάνω στα γεφύρια μας με τα γέλια, τη ζωντάνια και τις χαρές σου.

Αγαπητέ μαθητή μου σ' ευχαριστώ γιατί εσύ κι όλοι όσοι βρίσκονται στο φάσμα του Αυτισμού ήσασταν οι καλύτεροι δάσκαλοί μου για να κατακτήσω τις μέχρι τώρα γνώσεις μου και να γίνομαι καλύτερος.

Αγαπητέ μαθητή μου, σου υπόσχομαι ότι θα συνεχίσω να αγωνίζομαι για τα συνταγματικά και κυρίως για τα ανθρώπινα σου δικαιώματα, για τα δικαιώματα όλων των ατόμων με Αυτισμό, όλων των ατόμων με Αναπηρία.

Η εκπαίδευση μπορεί να αποτελέσει το καλύτερο «φάρμακο» και οι εκπαιδευτικοί τους καλύτερους «γιατρούς». Ας προσπαθήσουμε όλοι οι εκπαιδευτικοί (μα όλοι, γιατί η ειδική αγωγή χρειάζεται κοινή στρατηγική και συνεργασία) ώστε να έχουμε πάντα τις καλύτερες συνθήκες εκπαίδευσης για όλα τα παιδιά.

Ο εκπαιδευτικός

 Νίκος Αθανασόπουλος

Πηγές:

•   pelop.gr via http://www.ipaideia.gr/sigklonizei-i-epistoli-tou-ekpaideutikou-tou-eeeek-axaias-nikou-athanasopoulou-gia-ton-autistiko-1.htm

•  http://www.efsyn.gr/?p=64519