'Aρθρο σχετικά με την Αξιολόγηση του Εκπαιδευτικού Έργου

Σοφία- Φρόνησις- Σύνεσις (Αριστοτέλης)

Του Μανόλη Μηλιαράκη

(Δάσκαλος –Παρατηθείς Σχολικός Σύμβουλος)

Αντί προλόγου

Με το άρθρο αυτό τοποθετούμαι, όπως είχα δεσμευτεί στην ανακοίνωση της παραίτησής μου, στο κρίσιμο ζήτημα των ημερών που απασχολεί το χώρο της εκπαίδευσης σχετικά με την Αξιολόγηση του Εκπαιδευτικού Έργου.  Οι παραπάνω  τρεις διανοητικές αρετές χρειάζονται όσο ποτέ για την αντιμετώπιση του προβλήματος.

Εδώ και αρκετούς μήνες κυοφορείται ένταση η οποία καταστρέφει το σχολικό κλίμα και δημιουργεί προβλήματα και συγκρούσεις σ’ όλη την ιεραρχία  του εκπαιδευτικού συστήματος. Δημιουργείται κρίση στην εκπαίδευση με θύματα τους εμπλεκόμενους , με αντίστροφη ιεραρχική βαρύτητα ευθύνης σε βάρος του  εκπαιδευτικού.

Αυτό είναι απαραίτητο να το αντιληφθεί άμεσα το Υπουργείο το οποίο εφαρμόζει μια πολιτική εκφοβισμού και πειθαναγκασμού εναντίον των εκπαιδευτικών με πρακτικές αυταρχισμού και απαξίωσης ,με κύριο στόχο να νομιμοποιήσει τη χειραγώγηση των εκπαιδευτικών και των μαθητών,  χρησιμοποιώντας ως πρόφαση τη βελτίωση ποιότητας  και εφαρμόζοντας παλιές πρακτικές της αγοράς οι οποίες έχουν ακόμα και εκεί εγκαταλειφθεί. Με μόνη φιλοσοφική προσέγγιση  την «επιβράβευση – ποινή», δεν προσανατολίζεται καθόλου στον κόσμο «αξιών και των εσωτερικών κινήτρων». Επιστέγασμα αυτής της στάσης του Υπουργείου είναι το γνωστό «εντέλλεσθε» το οποίο χρήζει διερεύνησης για τη  θεσμική νομιμοποίησή του, όχι μόνο σε διαδικαστική διάσταση (τήρηση της νομιμότητας) αλλά και σε πρακτική εφαρμογή (ποιους στόχους εξυπηρετεί, ποιες βαθύτερες σκοπιμότητες ενέχει).

Ωστόσο έχω την πεποίθηση ότι μπορεί να υπάρξει διέξοδος μέσα από διαδικασίες υπεύθυνης διαβούλευσης από όλους τους εμπλεκόμενους: Υπουργείο, επιστημονική ομάδα, στελέχη, εκπαιδευτικούς, γονείς και κοινωνία.

Είναι βέβαιο ότι οι εκπαιδευτικοί δεν αρνούνται την αξιολόγηση τους ούτε την αυτοαξιολόγηση του σχολείου, ενώ και η κοινωνία την απαιτεί άμεσα.

Αυτό που προβληματίζει και προκαλεί αγανάκτηση είναι η υποκριτική στάση του Υπουργείου για δήθεν επιθυμία βελτίωσης του εκπαιδευτικού  συστήματος μέσα από μια επιμέρους ποσοτική αξιολόγηση σε μη μετρήσιμα αντικειμενικά δεδομένα τη στιγμή που ιστορικά  η εκπαίδευση στην Ελλάδα χρόνια τώρα καταδικάζεται από ατελέσφορες μεταρρυθμίσεις ενώ διογκώνονται χρόνια προβλήματα με την έλλειψη ουσιαστικών μέτρων. Έχουν αναλυθεί και παρουσιαστεί επαρκέστατα από πολλούς εκπαιδευτικούς πρόσφατα και γι αυτό δεν τα επαναλαμβάνω.

Θα αναφερθώ, ωστόσο, συνοπτικά στα προβλήματα των εκπαιδευτικών: μισθολογική υποβάθμιση, περιστολή ασφάλισης-περίθαλψης –σύνταξης, ανύπαρκτη θεσμοθετημένη επιμόρφωση, ανασφάλεια και φόβος για το εργασιακό μέλλον τους, δυσκολία στις μεταθέσεις- αποσπάσεις κ.α. Ταυτόχρονα βρίσκονται εγκλωβισμένοι ανάμεσα στη διαταγή του Υπουργείου και την παρακίνηση των ομοσπονδιών τους για «άρνηση και αντίδραση».

Το κυριότερο όμως πρόβλημα που πρέπει να διαχειριστούν, είναι να αποσείσουν οι ίδιοι τη «κοινωνικοπολιτισμική στρέβλωση» ότι όλοι οι εκπαιδευτικοί δε δουλεύουν και κάθονται τόσους μήνες. Μια ιδεολογία που διατηρείται και εξαπλώνεται με τη δύναμη της τηλεόρασης, όταν μάλιστα την κατευθύνει ακόμα και ασύνειδα η κυρίαρχη πολιτική ιδεολογία. Εξάλλου είναι γνωστή η στάση των ΜΜΕ να υπερπροβάλλουν ολισθήματα ή αδυναμίες εκπαιδευτικών ενώ δεν προβάλλουν αντίστοιχα την ποιότητα, τη δημιουργικότητα και την καινοτομία. Γνωρίζουν βέβαια καλά τη δύναμη τους μέσω της «αφομοιωτικής μάθησης» ώστε προβάλλοντας επαναλαμβανόμενα «σχήματα σκέψης» και συμπεριφοράς εναντίον των εκπαιδευτικών ,δημιουργούν ανάλογες στάσεις και πεποιθήσεις. Οφείλουμε να αντιληφθούμε ότι ο τρόπος με τον οποίο εκφράζονται οι δημόσιες κριτικές και τα σχόλια  καθορίζει σε ένα μεγάλο βαθμό την ικανοποίηση των ανθρώπων στο εργασιακό τους περιβάλλον και δημιουργεί «Πολιτικό Πολιτισμό». Οι δημόσιες κριτικές εναντίον των εκπαιδευτικών φέρνουν ως αποτέλεσμα μια αρνητική στάση και  αδυναμία ανάληψης ευθυνών, αφού υπάρχει το αίσθημα της αδικίας στον εκπαιδευτικό κόσμο που δεν του αφήνει περιθώρια απάντησης. Μέσα σ’ αυτή, λοιπόν, τη συγκυρία επιχειρείται και επισπεύδεται η αξιολόγησή τους με σκοπό να παρουσιαστούν ως βασικοί υπεύθυνοι για τα δεινά της εκπαίδευσης. Οι ίδιοι δεν πρόλαβαν να ενημερωθούν ενδελεχώς και να διαμορφώσουν κριτική στάση. Μέσα σε αυτές τις συνθήκες τορπιλίζεται το όποιο απαραίτητο κλίμα συνεργασίας θα μπορούσε να υπάρξει και προδιαγράφονται φαινόμενα «κανιβαλισμού» σε όλα τα επίπεδα του εκπαιδευτικού συστήματος. Είναι άδικη η αξιολόγηση με τέτοια ταχύτητα σε ένα εκπαιδευτικό σύστημα που έχουν κοπεί οι δυνατότητες επιμόρφωσης με εκπαιδευτική άδεια και χωρίς πρόβλεψη συστηματικής περιοδικής επιμόρφωσης, τη στιγμή που οι επιστήμες της Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας συνεχώς αναπροσδιορίζονται. Είναι άδικη η αξιολόγηση τη στιγμή που δεν υπάρχει ελεύθερη πρόσβαση σε σπουδές με περιεχόμενο το οποίο να αναβαθμίζει την επαγγελματική τους κατάρτιση και να στοχεύει στη δημιουργία και ανάπτυξη του Ρόλου Ζωής του Εκπαιδευτικού. Η αυτομόρφωση θα μπορούσε να προταθεί ως λύση κι εδώ όμως μιλάμε για περιορισμένες δυνατότητες με καθαρά υποκειμενικό προσανατολισμό.

Από την άλλη δε μπορούμε να παραβλέψουμε διαπιστώσεις διακεκριμένων επιστημόνων για την ουσία της αξιολόγησης του εκπαιδευτικού έργου:

Ο  διεθνούς  φήμης  ειδικός  σε  θέματα  εκπαίδευσης  Lee  Shulman,  γνωστός  στη  χώρα  μας  για  όσα  αναφέρει  για  τη  σχολική  εκδοχή  του περιεχομένου της επιστημονικής γνώσης (pedagogical content knowledge PCK), αναφέρει τα εξής για την πολυπλοκότητα της διδασκαλίας: «Μετά από 30 χρόνια στον χώρο της εκπαίδευσης, έχω καταλήξει στο συμπέρασμα ότι η διδασκαλία στην τάξη είναι ίσως η πιο πολύπλοκη, απαιτητική, λεπτεπίλεπτη,   με  πολλές  αποχρώσεις  και      διαβαθμίσεις  (nuanced)  και  τρομακτική  δράση  που  ανακάλυψε  ποτέ  το  ανθρώπινο γένος… Η  μόνη  περίπτωση  ένας  γιατρός  να  αντιμετωπίσει  ανάλογης πολυπλοκότητας  κατάσταση  είναι  τα  επείγοντα  περιστατικά  σε νοσοκομείο μετά από φυσική καταστροφή» (ελεύθερη απόδοση από το Wisdom of Practice). Πώς, λοιπόν, ένα τόσο σύνθετο και ευαίσθητο θέμα αντιμετωπίζεται από το Υπουργείο τόσο πρόχειρα και βιαστικά;; 

Και όσον αφορά λίγους εκπαιδευτικούς που δεν μπορούν ή δε θέλουν να εργαστούν ποιοτικά και αποτελεσματικά ή ακόμα  κι αν κρίνονται ακατάλληλοι για όποιους λόγους, πιστεύω ότι το σύστημα τους ξέρει και τόσα χρόνια κάποιους ίσως του προστάτευε σε κάθε είδους γραφεία και υπηρεσίες. Επίσης, πρέπει να λάβουμε υπόψη ότι πολλοί εκπαιδευτικοί βρέθηκαν στην εκπαίδευση χωρίς να είναι η αρχική επιθυμία τους, λόγω του στρεβλού συστήματος εισαγωγής στα Πανεπιστήμια, το οποίο χρόνια τώρα ταλανίζει τους νέους της χώρας μας, αναγκάζοντάς τους να συμβιβάζονται με μια σχολή ήσσονος προτίμησης. Κι  αν θέλουμε να εμβαθύνουμε ακόμη περισσότερο, οφείλουμε να καταδείξουμε τις χρόνιες αδυναμίες των Εκπαιδευτικών Πανεπιστημιακών Σχολών να προάγουν  άξιους εκπαιδευτικούς με άρτια επιστημονική επάρκεια και παιδαγωγική κατάρτιση. Γίνεται αντιληπτό ότι οι ευθύνες επιστρέφουν στις εκάστοτε ηγεσίες του Υπουργείου, γιατί τόσα χρόνια δε φρόντισαν να διορθώσουν αυτή τη στρέβλωση. Ας δώσει ακόμα και τώρα σε αυτούς τους εκπαιδευτικούς  την ευκαιρία επανεκπαίδευσης ή μετάταξης ή αλλαγής επαγγέλματος, όχι όμως την  απόλυση και τον  εξευτελισμό.

Δε διαφωνώ ως προς το παιδαγωγικό περιεχόμενο της Αυτοαξιολόγησης του σχολείου αλλά θεωρώ ότι λείπουν οι απαραίτητες προϋποθέσεις  για την αποτελεσματική εφαρμογή της. Θα αρκεστώ να αναφέρω μόνο όσες είναι  στη σελίδα http://www.opengov.gr/ypepth/?p=239 και αποτελούν  πρόταση  του τελικού κειμένου  Αξιολόγησης του 2010, το οποίο κατά τα άλλα εφαρμόζεται στα υπόλοιπα μέρη χωρίς  να λαμβάνονται υπόψη οι προϋποθέσεις αυτές (σελ.4 και 5).

1.Το καλό σχεδιασμένο και οργανωμένο σύστημα αξιολόγησης που θα πείθει για της δυνατότητες του να συμβάλλει στην αναβάθμιση της ποιότητας της εκπαίδευσης.

2.Η ενεργός συμμετοχή και συν-ευθύνη των εκπαιδευτικών.

3.Η εμπέδωση στη συνείδηση των εκπαιδευτικών της αξιολόγησης ,ως διαδικασίας που είναι αναπόσπαστο μέρος του εκπαιδευτικού έργου στη σχολική μονάδα.

Είναι προφανές ότι σε 20 περίπου μέρες δεν είναι δυνατό να γίνει ποιοτική αξιολόγηση ακόμη και αν είχαν πειστεί οι εκπαιδευτικοί για τις αγαθές προθέσεις του Υπουργείου, το οποίο χωρίς να έχει μεθοδεύσει σωστά διαδικασίες και χρονοδιαγράμματα επέλεξε το «εντέλλεσθε» μέσα σ΄ένα συγκείμενο 32 χρόνων «ανομίας αξιολόγησης».

Η χρονική συγκυρία προβληματίζει και δημιουργεί τη βεβαιότητα ότι η αυτοαξιολόγηση του σχολείου αποτελεί το πρόσχημα για την επερχόμενη αξιολόγηση του εκπαιδευτικού και τη σύνδεση της με το μισθό, τη διαθεσιμότητα και τη χειραγώγηση του εκπαιδευτικού. Από την άλλη γνωρίζει το Υπουργείο ότι ακυρώνεται στην πράξη η υλοποίηση, γιατί μέσα στο εργασιακό ωράριο δεν είναι δυνατό να υπάρξει ο απαιτούμενος κοινός χρόνος των εκπαιδευτικών να εργαστούν σε επίπεδο ομάδων και ολομέλειας και όμως το επιβάλλει .

Γνώμη μου, λοιπόν, είναι ότι δεν θέλει να δημιουργηθεί κουλτούρα αξιολόγησης. Για να διεκπεραιωθεί ένα τέτοιο έργο χρειάζεται χρόνο και συναίνεση για ουσιαστική αποτίμηση-διερεύνηση, για προγραμματισμό, για κατάρτιση σχεδίων δράσης και δημιουργία κοινού οράματος για το οποίο όλοι θα δεσμευτούν και θα εργαστούν  με σοβαρότητα και προθυμία. Για την εργασία πάνω σε σχέδια δράσης  ως «έρευνα δράσης» από τους  εκπαιδευτικούς μόνο θετικά μπορούμε να πούμε.

Από τη στιγμή, λοιπόν, που δεν προκύπτουν τα παραπάνω, αλλά υπάρχει μια προχειρότητα για να φανεί ότι κάτι έγινε, το Υπουργείο δεν επιδιώκει τη βελτίωση παρά άλλους στόχους που θα φανούν  σύντομα με την κατηγοριοποίηση των σχολείων σε καλά και κακά. Έτσι θα ανοίξουν άλλοι δρόμοι και θα δημιουργηθούν νέα προβλήματα, τα οποία είναι γνωστά σε χώρες που εφαρμόζονται παρόμοιες πρακτικές: κλείσιμο σχολείων, υπο-χρηματοδότηση, επαγγελματική εξουθένωση, γονεϊκή επιλογή σχολείου και διεύρυνση εκπαιδευτικής ανισότητας.

Ακόμη και αν δεχτούμε την υιοθέτηση της Διοίκησης Ολικής Ποιότητας,  πρέπει να αντιληφθούν επιτέλους ότι οι εργαζόμενοι είναι αυτοί που κυρίως διασφαλίζουν την ποιότητα η οποία αναπτύσσεται μόνο σένα περιβάλλον συνεργασίας που απαιτεί αυτοέλεγχο, αυτονομία και δημιουργικότητα και όχι σένα περιβάλλον φόβου και υποταγής. Η ανάπτυξη της ομαδικής εργασίας και η συνείδηση συνεργασίας αποτελεί τον πυρήνα των προσπαθειών βελτίωσης ποιότητας. Προϋπόθεση επίσης για κάθε οργανωσιακή αλλαγή αποτελεί η «εμπεριστατωμένη και συστηματική» μελέτη για τον σχεδιασμό και για την εφαρμογή της. Επίσης απαραίτητη είναι η ενσυνείδητη συμμετοχή όλων.

Ακόμη και αν είχαν εφαρμοστεί οι παραπάνω προϋποθέσεις πιστεύω ότι για να έχουμε μια πορεία για  ουσιαστική αλλαγή-μεταρρύθμιση είναι απαραίτητο να αξιολογηθεί το   εκπαιδευτικό σύστημα ως «όλον» και όχι μόνο ο εκπαιδευτικός και το σχολείο. Να ξεκινήσει παράλληλα «Συστημική Αξιολόγηση» από την κορυφή του συστήματος με τις πολιτικές και εκπαιδευτικές πρακτικές που έχουν ήδη εφαρμοστεί και τα αποτελέσματα τους τα οποία αποτελούν εμπειρικά δεδομένα για μια ενδελεχή Κριτική Ανα-στοχαστική  Αξιολόγηση ώστε να έχουμε έγκυρα και αξιόπιστα αποτελέσματα και με βάση όλα αυτά να πορευτούμε στο συγκεντρωτικό εκπαιδευτικό σύστημα που έχουμε. Όπως επίσης ανέφερε εισηγήτρια στην επιμόρφωση Σ.Σ. «η αξιολόγηση του εκπαιδευτικού πρέπει να αποτελεί μέρος ενός ευρύτερου αξιολογικού πλαισίου». Τώρα όμως φαίνεται ότι για το Υπουργείο ο εκπαιδευτικός αποτελεί το «Όλον» και τον κύριο στόχο παραμερίζοντας όλες τις ευθύνες του συστήματος που δημιουργούν και στηρίζουν τον εκπαιδευτικό ως επιστήμονα επαγγελματία.

Επιπλέον σε κείμενο του κυρίου Ματσαγγούρα αναφέρεται «Με βάση τις σύγχρονες αυξημένες ανάγκες για δημιουργικότητα και επινοητικότητα οι ανθρώπινες δραστηριότητες δεν ικανοποιούνται από την εξαντλητική εντατικοποίηση της ανθρώπινης εργασίας και την εκμετάλλευση του προϊόντος της εργασίας αλλά από την ενεργοποίηση  των κινήτρων και των πνευματικών δυνάμεων ανθρώπων με βάση συνεργαζόμενα δίκτυα ατόμων με εξειδικευμένες δεξιότητες»( Ματσαγγούρας, 2001:14) 

Ποια ενεργοποίηση κινήτρων και πνευματικών δυνάμεων δημιουργεί το τωρινό εκπαιδευτικό –κοινωνικό συγκείμενο;;

Παρόλα αυτά θα μου πείτε ότι ένας «καλός δάσκαλος» είναι ικανός να κάνει θαύματα. Αυτό μπορούσε βέβαια να γίνει πριν από 100 χρόνια. Ακόμα και κάτω από ένα δέντρο ο δάσκαλος με άριστες  διδακτικές πρακτικές έκανε άριστη διδασκαλία. Σήμερα οι συνθήκες της κοινωνίας είναι πολύπλοκες και απαιτητικές για την επιδιωκόμενη πρόοδο. Αποτελούν προαπαιτούμενο και οι φυσικές συνθήκες Διδασκαλίας όπως: άνεση και εργονομία στην αίθουσα, θέρμανση, επαρκής φωτισμός, υλικά και μέσα για διερευνητική, δημιουργική καινοτόμα διδασκαλία. Όχι κινήσεις εντυπωσιασμού του τύπου μας ήρθε μια ιδέα για να πάρουμε πόρους ΕΣΠΑ και δίνουμε υπολογιστές  στην Α΄ Γυμνασίου χωρίς προϋποθέσεις εφαρμογής, χωρίς οργάνωση, χωρίς επιμόρφωση των εκπαιδευτικών για την αξιοποίηση των μέσων αυτών στη διδασκαλία! Αντίστοιχο φοβάμαι θα γίνει και με τους διαδραστικούς πίνακες που πρόκειται να τοποθετηθούν στα δημοτικά σχολεία.

Θα μπορούσα να παραθέσω δεκάδες ακόμη τεκμηριωμένα επιχειρήματα για τις ψευδεπίγραφες προθέσεις του Υπουργείου και για τις αδυναμίες του άκρατου τεχνοκρατικού, εργαλειακού και παντελώς αστήρικτου Νόμου για δήθεν ποιότητα στην εκπαίδευση. Θα παρουσιάσω ενδεικτικά απόσπασμα από την εισήγηση του αντιπροέδρου του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου (Σολομών 1999) ο οποίος πρώτος άνοιξε ερευνητικά το ζήτημα της  «Συλλογικής Αξιολόγησης της Σχολικής Μονάδας»: «…εμφανίζει βασικές αδυναμίες, αφού προάγει το φόβο και όχι τη συνειδητοποίηση και την αυτογνωσία των εκπαιδευτικών, προάγει τον ατομισμό και όχι το συλλογικό πνεύμα της σχολικής μονάδας, επιτρέπει να διαμορφώνεται μια τυπική, ψευδής και άδικη εικόνα για  σχολεία και εκπαιδευτικούς και συχνά οδηγεί σε κρίσεις αστήρικτες και υποκειμενικές». Γίνεται σαφές ότι σε θεωρητικό επίπεδο οι αρμόδιοι αναγνωρίζουν τις αδυναμίες του όλου εγχειρήματος αλλά στην πράξη φαίνεται ότι το Υπουργείο κωφεύει.

Εκτιμώ και τονίζω ξανά ότι το θέμα της αξιολόγησης πρέπει να το προσεγγίσουμε μέσα από ένα ποιοτικό σχέδιο δράσης, με άμεσες διαβουλεύσεις από όλους τους παράγοντες ώστε να γίνουν οι απαραίτητες προσαρμογές, να εξασφαλιστούν οι προϋποθέσεις και να δημιουργηθούν οι  εγγυήσεις για την ορθή εφαρμογή της αξιολόγησης (αυτό αναφέρεται και στις προθέσεις του σχεδίου του 2010, σελ.7).

  Αλλά και πολιτικά να προσεγγιστεί το θέμα, τίθεται ζήτημα δημοκρατικής νομιμότητας.  «Δημοκρατική Πολιτική είναι η συντονισμένη δράση ατόμων ή κοινωνικών ομάδων με σκοπό να πετύχουν στόχους που αφορούν το κοινωνικό σύνολο. Ποια είναι τα εργαλεία της πολιτικής; Η συναίνεση, η εξομάλυνση, η διαπραγμάτευση- όχι όμως η βία… πώς γίνονται πράξη οι πολιτικές αποφάσεις; Με την εισαγωγή κανόνων. Αυτό είναι το σημείο στο οποίο η Πολιτική συναντά το Δίκαιο». Τα συμπεράσματα δικά σας…..

Προτείνω να επεκτείνει το Υπουργείο τις διαδικασίες αποτίμησης για το επόμενο διδακτικό έτος με διαβουλεύσεις και προϋποθέσεις που έχουν αναφερθεί παραπάνω. Για το Π.Δ. 152 πρέπει να επανεξεταστεί στο σύνολό του, διαφορετικά να εφαρμοστεί μόνο εθελοντικά για μια διετία. Παράλληλα, να γίνουν επιστημονικές αναπροσαρμογές με όλες τις απαραίτητες  διαδικασίες, ώστε να φτάσουμε ακόμη και σε μια αναπτυξιακή αυτοαξιολόγηση του εκπαιδευτικού με τη βοήθεια του Κριτικού Συμβούλου Αξιολόγησης. Για την ώρα θα μπορούσε να εφαρμοστεί μόνο για όσους επιθυμούν αξιολόγηση για υπηρεσιακή εξέλιξη.

Επιλογικά

Η παιδεία μας δε βαδίζει σε δρόμους ποιότητας αλλά σε ολισθηρούς δρόμους μεσαιωνικού-εκσυγχρονιστικού τύπου που πρεσβεύουν ότι ο Έλληνας χρειάζεται «βούρδουλα» για να δουλέψει. Αν συνεχίσουμε έτσι, μέσα από συνθήκες εκφοβισμού και υποταγής, για να διατηρήσουμε μια θέση εργασίας, τα αποτελέσματα στην εκπαίδευση θα είναι ολέθρια και θα φανούν στο μέλλον της κοινωνίας. Το πιο θλιβερό είναι ότι αυτή η χώρα «διώχνει» τα πολύτιμα παιδιά της στο εξωτερικό που μόνο εκεί αναγνωρίζονται αυτά τα λαμπρά μυαλά και αξιοποιούνται….παιδιά που τα μόρφωσαν Έλληνες Δάσκαλοι!

Αν δεχτούμε ότι στόχοι της εκπαίδευσης σήμερα είναι να βοηθήσουμε τα παιδιά μας να γίνουν ικανά να ξεχωρίζουν το αυθεντικό από το κίβδηλο, το βαθύ από το επιφανειακό, το αιτιολογημένο από το αβάσιμο, αναπτύσσοντας τις γνώσεις και την ευφυΐα τους με την άσκηση «κριτικής δημιουργικής σκέψης», οφείλουμε όλοι οι εκπαιδευτικοί να οργανωθούμε αποτελεσματικά και να συνεχίσουμε να αρθρώνουμε τη δική μας δίκαιη συλλογική θέση για μια ποιοτική εκπαίδευση ως στοχαζόμενοι επαγγελματίες. «Και θα’ ρθει μια μέρα, αργά ή γρήγορα, που θα μας ενώνουν οι κοινοί σκοποί και θα φτάσουμε να πραγματώσουμε μια νέα κοινωνία υψηλής ελευθερίας του ανθρώπου και του πνεύματος, μια νέα κοινωνία που φαίνεται δύσκολο να υπάρξει αλλά πρέπει να υπάρξει» Noam Chomsky

 «Όταν το άτομο εκπαιδεύεται στο σχολείο αποκτάει τη δυνατότητα να απολαμβάνει μεγαλύτερο μέρος από τα οικονομικά και κοινωνικά αγαθά αρκεί ωστόσο να μην έχουν εκπαιδευτεί οι υπόλοιποι».

Martin Carnoy

«Μην ακολουθείς το μονοπάτι για πας εκεί όπου μπορεί να σε οδηγήσει αντίθετα ,πήγαινε από εκεί που δεν υπάρχει και άφησε τα ίχνη σου».  Ralf W. Emerson

«Στη ζωή υπάρχουν δύο είδη ανθρώπων: οι αισιόδοξοι και οι απαισιόδοξοι. Οι απαισιόδοξοι έχουν συνήθως δίκιο. Αν όμως η ανθρωπότητα έφτασε ως εδώ, αυτό το χρωστάει στους αισιόδοξους». Karl Popper

Τρεις θυγατέρες η Ζωή άμα τσι κανακίζει

Περίσσα θα μοσκοβολά περίσσα θα καρπίζει

Σοφία με τη Σύνεση και Φρόνηση  αντάμι

Η ζήση οντέ ξετρέχει τσι ξέκορφο έχει νάμι

Λαγουδιανάκης Κωνσταντίνος