ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΣΧΙΖΟΦΡΕΝΕΙΑ

Η σχιζοφρένεια είναι μια ψυχική νόσος. Αποτελεί συνήθως μια πολύ δύσκολη εμπειρία. ιδίως κατά το πρώτο οξύ επεισόδιο, όταν τόσο το άτομο πού τη βιώνει όσο και οι κοντινοί του άνθρωποι (φίλοι – συγγενείς ) είναι παντελώς απροετοίμαστοι για ό,τι συμβαίνει.

•  Περίπου το 1% του πληθυσμού παγκοσμίως θα έχει 1 τουλάχιστον επεισόδιο σχιζοφρένειας στη διάρκεια της ζώνης του.

•   Η νόσος εισβάλει συνηθέστερα στη μεθόριο της εφηβείας με την ενήλικη ζωή.

• Το ¼ των περιπτώσεων έχει πλήρη ανάρρωση. Η πλειοψηφία θα συνεχίσει να έχει κάποια προβλήματα μα και περιόδους καλής λειτουργικότητας του ατόμου.

•  Η πρόσφατη ανακάλυψη νέων τροπών θεραπείας θα οδηγήσει σε περαιτέρω βελτίωση των δεικτών ανάρρωσης ιδίως σε περιπτώσεις που όλοι (ασθενείς και οικογένεια ) μάθουν το πώς θα τα βγάλουν πέρα και να προσαρμοστούν με τη νέα αυτή κατάσταση.

• Στη σχιζοφρένεια η δραστηριότητα των νευροδιαβιβαστών σε ορισμένες νευρικές απολήξεις στον εγκέφαλο είναι ασυνήθης και αυτό είναι ενδεικτικό των αιτιών της ψυχικής διαταραχής.

Υπάρχει επομένως μια διαταραχή της χημική ισορροπίας η οποία αντανακλάται και στα μηνύματα που μεταφέρουν τα νευρικά κύτταρα του εγκεφάλου. Δηλαδή:

•   Κατά το οξύ ψυχωτικό επεισόδιο η σκέψη και ο τρόπος που το άτομο βιώνει την πραγματικότητα έχουν διαταραχθεί.

• Μπορεί το άτομο να διακατέχεται από έντονο πανικό, θυμό, κατάθλιψη, ενθουσιασμό, υπερβολική δραστηριότητα με ίσως ενδιάμεσες περιόδους κοινωνικής απόσυρσης.

• §  Δεν αποτελεί λοιπόν έκπληξη που η οικογένεια και οι φίλοι θεωρούν ακατανόητη την όλη συμπεριφορά και είναι συντετριμμένοι για ό,τι συμβαίνει.

Η λέξη σχιζοφρένεια είναι Ελληνική (σχίζω τας φρένας), δε δηλώνει όμως διαταραχή προσωπικότητας, αλλά το ότι η διαδικασία της σκέψης των αισθημάτων και της πρόθεσης δεν επικοινωνούν σωστά (έχει <σχιστεί> η επικοινωνία τους) ώστε να αδυνατούν καθορίσουν ομαλά της πράξεις του ανθρώπου.

ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ ΣΧΙΖΟΦΡΕΝΕΙΑΣ

ΘΕΤΙΚΑ ΣΥΠΤΩΜΑΤΑ π.χ ψευδαισθήσεις και παραληρητικές ιδέες

ΑΡΝΗΤΙΚΑ ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ π.χ αργή κίνηση και σκέψη, αργός λόγος και αντίδραση

ΘΕΤΙΚΑ και ΑΡΝΗΤΙΚΑ συμπτώματα δύναται να εμφανίζονται μαζί ξεχωριστά ή εναλλακτικά

Το άτομο μπορεί να βιώνει και ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΝΤΑ ΣΥΜΤΩΜΑΤΑ όπως η κατάθλιψη, ως αποτέλεσμα όμως της δυσκολίας στο να προσαρμοστεί στη νέα κατάσταση.

ΘΕΤΙΚΑ ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ

Ψευδαισθήσεις

Ψευδαίσθηση είναι η αντίληψη που δημιουργείται χωρίς αντίστοιχο αισθητηριακό ερέθισμα, ή χωρίς την παρουσία φυσικών δυνάμεων. Δηλαδή το άτομο αντιλαμβάνεται κάτι που δεν υπάρχει στην πραγματικότητα.

Ο ορισμός τους βασίστηκε σε εμπειρίες πού ένας υγιής άνθρωπος ποτέ ή μόνο σε ειδικές περιπτώσεις έχει.

Υπάρχουν διάφορα είδη ψευδαισθήσεων: ακουστικές, οπτικές, οσφρητικές, γευστικές.

Μια εξήγηση όσον αφορά τις φωνητικές ψευδαισθήσεις:

Ένα άτομο με σχιζοφρένεια συνήθως ακούει τις ίδιες του τις σκέψεις, σαν να έχουν ειπωθεί φωναχτά μέσα στο κεφάλι του. Οι σκέψεις μπορεί να είναι τόσο δυνατές, ώστε μπορεί να πιστεύει ότι οι άνθρωποι που βρίσκονται κοντά του ακούνε κι αυτοί τις φωνές. Το μυαλό του συνήθως προσαρμόζεται ταχύτατα σε αυτή την κατάσταση και οι φωνές τελικά του φαίνονται σαν να ακούγονται από εξωτερική πηγή. Αυτές οι φωνές ονομάζονται ψευδαισθήσεις.

Το άτομο, εκτός από φωνές, μπορεί να ακούει και ήχους. Στο εξωτερικό υπάρχει κάποια οπτική τεχνική, η οποία επιτρέπει να δούμε τις αλλαγές που υφίσταται η περιοχή του κέντρου του λόγου στον εγκέφαλο, όταν το άτομο ακούει φωνές. Άρα δεν είναι κάτι της φαντασίας του ασθενή. Το άτομο πραγματικά μπορεί να ακούει τη σκέψη του.

Παραληρητικές ιδέες

Παραληρητική ιδέα είναι μια ψευδής πεποίθηση για την οποία ο πάσχων είναι ακλόνητα και ακράδαντα πεπεισμένος και δεν αναθεωρεί με λογικά επιχειρήματα.

Το άτομο που βιώνει παραληρητικές ιδέες θα προσπαθήσει να βρει μια λογική εξήγηση για το τι του συμβαίνει.

Το είδος της εξήγησης που θα δώσει βασίζεται κυρίως στην ιδιοσυγκρασία του ατόμου και στην κουλτούρα της κοινωνίας που ζει. Οι φωνές για παράδειγμα, μπορεί να εξηγηθούν πως προέρχονται από την τηλεόραση. Σε μια διαφορετική κοινωνία μπορεί να αποδοθούν στη μαύρη μαγεία.

Αυτές οι προσπάθειες εκλογίκευσης των εμπειριών των ψευδαισθήσεων από το άτομο, καλούνται παραληρητικές ιδέες.

Μορφές τέτοιων ιδεών είναι παραληρητικές ιδέες

-        δίωξης

-        ζηλοτυπική

-        μεγαλείου

-        θρησκευτικές

Ο πάσχων θα προσπαθήσει να τις κρατήσει μυστικές, γνωρίζοντας ότι οι υπόλοιποι δεν θα τις συμμεριστούν.

Κάποιοι ασθενείς καταβάλλονται από αυτές σταδιακά και συμπεριφέρνονται παράξενα, ανάλογα πάντα με το περιεχόμενο των παραληρητικών ιδεών που έχουν δώσει στις ψευδαισθήσεις.

ΑΡΝΗΤΙΚΑ ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ

Σε κάποιες περιπτώσεις, υποσυνείδητα οικογένεια και φίλοι μπορεί να συνειδητοποιήσουν πως η συμπεριφορά του ατόμου αλλάζει σταδιακά και γίνεται δυσλειτουργική. Για παράδειγμα, μπορεί να αργεί να σκεφτεί, να μιλήσει, ή να κινηθεί και να είναι αδιάφορος για οποία κοινωνική επαφή. Πιθανόν να υπάρχει επίσης αλλαγή στον ύπνο π.χ μπορεί να μένει ξύπνιος όλη νύχτα και να κοιμάται τη μέρα. Η γλώσσα του σώματος μπορεί να έχει επίσης αλλάξει.

Όλα τα παραπάνω είναι αρνητικά συμπτώματα. Επηρεάζουν τον ασθενή τελείως διαφορετικά από τα θετικά συμπτώματα. Το αποτέλεσμά τους είναι ελαχιστοποίηση των κινήτρων από ένα μικρό βαθμό ως ένα μεγάλο.

Τα αρνητικά συμπτώματα είναι λιγότερο δραματικά από τα θετικά, αλλά τείνουν να είναι πιο επίμονα. Η αναγνώριση των αλλαγών ως αρνητικά συμπτώματα είναι δύσκολη, ιδίως αν η ασθένεια παρουσιάζετε κατά την εφηβεία.

ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΝΤΑ ΣΥΠΤΩΜΑΤΑ

Ευτυχώς οι περισσότεροι άνθρωποι δεν βιώνουν ταυτόχρονα θετικά και αρνητικά συμπτώματα στον ίδιο έντονο βαθμό.

Τα δευτερεύοντα συμπτώματα που συντροφεύουν τη σχιζοφρένεια, όπως η κατάθλιψη και η αποθάρρυνση, μπορεί να δημιουργούν επιπλέον προβλήματα.

Ο βαθμός που ο ασθενής θα επηρεαστεί από τα δευτερεύοντα συμπτώματα εξαρτάται από:

-        το χαρακτήρα του πριν την έναρξη της σχιζοφρένειας

-        την προσωπικότητα

-        την μόρφωση

-        την νοημοσύνη

-        την καταξίωση /επιτεύγματα που έχει

Επιπρόσθετα:

• Η αντίδραση της οικογένειας και των φίλων έχει αρνητική επίπτωση, όταν υπάρχει η παρεξήγηση από μέρους τους πως το άτομο απλά φαντάζεται, επιδιώκει προσοχή, λέει ψέματα, είναι τεμπέλης.

• Η απώλεια της εργασίας ή η άσχημη αντίδραση των συναδέλφων σε ό,τι συμβαίνει, προσθέτει στα δευτερεύοντα συμπτώματα.

Η οικογένεια και οι φίλοι μπορούν να παρέχουν ουσιαστική, ποιοτική ζωή για το άτομο.

• Είναι απαραίτητο να αναζητηθεί βοήθεια για το άτομο, με το που θα πρωτοεμφανιστούν τα παραπάνω συμπτώματα.

• Η θεραπεία είναι πάντα πιο αποτελεσματική όταν δίδεται νωρίς και συνυπάρχει με μια διαρκή και σωστά ενημερωμένη υποστήριξη από την οικογένεια, που επίσης έχει μάθει να καταλαβαίνει την σχιζοφρένεια.

 Μετάφραση από τον οδηγό "caring and coping " της οργάνωσης Rethink

Έλεγχος μετάφρασης Δρ. Κολοστούμπης,Ψυχίατρος

Επιμέλεια Δρ. Ράνια Χιουρέα, Σχολ. Σύμβουλος Ε.Α.Ε.