Δέκα φανταστικοί υπολογιστές που όμως έγραψαν ιστορία

Ο υπολογιστής, το ρομπότ και γενικότερα η αυτόματη και ευφυής μηχανή, έχει αποτελέσει εκατοντάδες φορές, εδώ και αιώνες, πρωταγωνιστή στα μυθιστορήματα και τον κινηματογράφο. Τα νέα υπαρξιακά ερωτήματα που γεννούνται από τη σχέση ανθρώπου‐μηχανής και αποτελούν αναπόσπαστα τμήματα των θεμελιωδών υπαρξιακών ερωτημάτων του ίδιου του ανθρώπου, εκφράζονται κατά κύριο λόγο από τα έργα επιστημονικής φαντασίας. Ενίοτε, όπως για παράδειγμα στην περίπτωση του “Εγώ το Ρομπότ” (I, Robot) του Ισαάκ Ασίμοφ, οι ιδέες που εκφράζονται στα βιβλία αυτά υιοθετούνται στην πραγματική ζωή.

Ο υπολογιστής παρουσιάζεται κατά κύριο λόγο ως ανταγωνιστής του ανθρώπου. Αυτή η πιο “μαύρη” εκδοχή της σχέσης Ανθρώπου‐Μηχανής αποτελεί μία βολική, για την εξέλιξη της πλοκής, προϋπόθεση, αλλά ταυτόχρονα αναδεικνύει τις ανθρώπινες αδυναμίες και λειτουργεί σαν καμπανάκι για την ανθρώπινη αλαζονεία. Δεν εμφανίζεται ωστόσο σε όλα τα βιβλία και τις ταινίες αυτή η στερεοτυπική ανταγωνιστική σχέση Ανθρώπου‐Μηχανής. Οι δημιουργοί διερευνούν διαφορετικά μονοπάτια και θέτουν ολοένα και νέα ερωτήματα τόσο για την εξέλιξη της τεχνολογίας των υπολογιστών, όσο όμως και για την πρόοδο της Ανθρωπότητας.

Ας δούμε δέκα από τις πιο κλασικές εκδοχές φανταστικών υπολογιστών που πρωταγωνιστούν σε καλλιτεχνικά έργα, σε βιβλία, στον κινηματογράφο και την τηλεόραση, από τον 18ο αιώνα ως σήμερα:

The Engine (1726)

Μία από τις πρώτες καταγραφές ενός υπολογιστή που πλησιάζει στο σύγχρονο ορισμό του, βρίσκουμε στα Ταξίδια του Γκιούλιβερ. Στο διάσημο έργο του Τζ. Σουίφτ, η Μηχανή (The Engine) είναι ένας υπολογιστής σχήματος κύβου με πλευρά 6 μέτρων, φτιαγμένος από ξύλο και σύρμα. Η Μηχανή μπορεί να συνθέσει λογικές προτάσεις χρησιμοποιώντας ‐και για την ακρίβεια, μεταθέτοντας‐ μεμονωμένες λέξεις που είναι γραμμένες σε χαρτί.

Mutlivac (1955)

Ο Multivac είναι ο υπολογιστής που χρησιμοποιεί σταθερά ο Ισαάκ Ασίμοφ στα περισσότερα διηγήματά του, από το 1955 έως και το 1975. Ο διάσημος συγγραφέας του “Εγώ το Ρομπότ”, σκόπιμα δεν δίνει πολλές λεπτομέρειες για τον Mutlivac, ο οποίος είναι εξαιρετικά σύνθετος και πολύ μεγάλος, με τις διαστάσεις του να κυμαίνονται από εκείνες ενός κτιρίου έως και μίας ολόκληρης πόλης. Ο Multivac, του οποίο το όνομα παραπέμπει στον UNIVAC, τον πρώτο mainframe υπολογιστή της ιστορίας είναι ένας πολύ σύνθετος υπερυπολογιστής που χρησιμοποιείται από ελάχιστους γνώστες. Ο Ασίμοφ ακολουθεί την πεπατημένη της εποχής του και περιγράφει τον Multivac ως μία συμβατική μηχανή που βασίζεται στις λυχνίες (vacuum tubes). Εξ ου και το όνομά του που σημαίνει Multiple Vacuum Tubes, αν και αργότερα, η κατάληξη ac, αντιστοιχήθηκε την έκφραση automatic.

HAL 9000 (1968)

Ο πρωταγωνιστής της ταινίας/βιβλίου “Οδύσσεια του Διαστήματος” των Κιούμπρικ‐Κλαρκ αποτελεί αναμφίβολα μία από τις πιο διάσημες περιπτώσεις φανταστικού υπολογιστή, μέσω του οποίου μάλιστα τίθενται πολύ καίρια φιλοσοφικά ερωτήματα. Ο HAL 9000 ήταν ο υπολογιστής που ήλεγχε την διαστημική αποστολή στο Κρόνο και κάλυπτε όλες τις βασικές προϋποθέσεις που απαρτίζουν την Τεχνητή Νοημοσύνη. Μπορούσε να κατανοήσει, αλλά και επικοινωνήσει σε φυσική γλώσσα, χρησιμοποιώντας σύνθετα νοήματα. Αναγνώριζε εκφράσεις προσώπου και συναισθήματα. Μπορούσε ακόμη να διαβάσει τα χείλη και να παίξει σκάκι. Ο Άρθουρ Κλαρκ, μέσω του HAL 9000, τοποθετεί ένα σημαντικό ερώτημα για το κατά πόσο μία μηχανή μπορεί να αναπτύξει το ένστικτο της αυτοσυντήρησης.

Deep Thought/Earth (1979)

Οι δύο πιο ξεχωριστοί υπολογιστές της σειράς σατιρικών βιβλίων επιστημονικής φαντασίας “Γυρίστε το Γαλαξία με Ωτοστόπ” του Ντάγκλας Άνταμς.

Η Βαθιά Σκέψη (Deep Thought) είναι ένας τεράστιος υπολογιστής, στο μέγεθος μίας μικρής πόλης, που έχει κατασκευαστεί προκειμένου να δώσει την απάντηση στο ύστατο ερώτημα για τη Ζωή, το Σύμπαν και τα Πάντα. Όταν, μετά από υπολογισμούς που διαρκούν επτάμιση εκατομμύρια χρόνια η απάντηση είναι το μάλλον απογοητευτικό… “42″, προκύπτει το συμπέρασμα ότι η Βαθιά Σκέψη δεν γνωρίζει την ερώτηση για τη Ζωή, το Σύμπαν και τα Πάντα. Έτσι, επιφορτίζεται με το σχέδιο να κατασκευάσει έναν άλλον ακόμη μεγαλύτερο υπολογιστή που θα βρει το ύστατο ερώτημα. Αυτός ο υπολογιστής είναι η Γη, στην οποία κατοικούμε. Σύμφωνα με το μυθιστόρημα χρειάστηκαν 10 εκατομμύρια χρόνια για να κατασκευαστεί και λίγες ώρες πριν ολοκληρώσει την αποστολή της και βρει το ύστατο ερώτημα, καταστρέφεται από τους Βόγκονς για να περάσει από τη θέση της μία διαστημική παρακαμπτήριο οδός!

ΚΙΤΤ/ΚΑRR (1982)

O KITT είναι μία σχετικά αφελής εκδοχή υπερυπολογιστή σε μορφή αυτοκινήτου, που έπαιξε πρωταγωνιστικό ρόλο στην τηλεοπτική σειρά Ιππότης της Ασφάλτου (Knight Rider). Σε αυτήν, μία οργάνωση για την επιβολή του νόμου που ελέγχεται από έναν εκατομμυριούχο, έχει κατασκευάσει το μοντέλο KITT (Knight Industries Two Thousand) για να συμβάλει στην απόδοση δικαιοσύνης στις ΗΠΑ. Ο ΚΙΤΤ είναι ένα έντονα τροποποιημένο μοντέλο Pontiac TransAm του 1982, με εξαιρετικά ανθεκτικό πλαίσιο, διάφορα γκάτζετ που παραπέμπουν στα αυτοκίνητα του Τζέιμς Μποντ, που ελέγχεται ‐το κυριότερο‐ από έναν κεντρικό υπερυπολογιστή με τεχνητή νοημοσύνη. Ο υπολογιστής αυτός είναι τόσο ισχυρός, ώστε όχι μόνο να αντιλαμβάνεται την ανθρώπινη γλώσσα, αλλά και πολύ σύνθετα σχήματα επικοινωνίας όπως για παράδειγμα ο σαρκασμός. Στον αντίποδα του “καλοκάγαθου” KITT, εμφανίζεται σε κάποια επεισόδια το μοντέλο KARR (Knight Automated Roving Robot). Εκείνο υπήρξε ένα πρωτότυπο του ΚΙΤΤ, στο οποίο ο υπολογιστής εμφάνισε πρόβλημα λειτουργίας και εγκαταλείφθηκε. Επειδή όμως ήταν σχεδιασμένο προκειμένου να διασφαλίζει την αυτοσυντήρησή του έγινε επιθετικό και

WOPR (1983)

O WOPR (προφέρεται Γούπερ) είναι ο κεντρικός υπερυπολογιστής του Γενικού Επιτελείου των ΗΠΑ στην ταινία του 1983, War Games. Το όνομά του προέρχεται από το ακρωνύμιο War Operation Plan Response και είναι προγραμματισμένος με ρουτίνες τεχνητής νοημοσύνης ώστε να εκτελεί πολλαπλά σενάρια Παγκόσμιου Θερμοπυρηνικού Πολέμου. Όταν ο πρωταγωνιστής της ταινίας, Ντέιβιντ Λάιτμαν (Μάθιου Μπρόντερικ) μπαίνει κατά λάθος μέσω του υπολογιστή του, έναν IMSAI 8080, στο δίκτυο του WOPR, και εκκινεί το “παιχνίδι” Global Thermonuclear War προκαλεί τη λανθασμένη εντύπωση στο Γενικό Επιτελείο Στρατού ότι η Σοβιετική Ένωση ξεκίνησε μία μαζική πυρηνική επίθεση από αέρος και θαλάσσης σε όλη την επικράτεια των Ηνωμένων Πολιτειών.

Skynet (1984)

Στη σειρά ταινιών “Ο Εξολοθρευτής” (The Terminator) επαναλαμβάνεται το ηθικό ερώτημα που τέθηκε στην Οδύσσεια του Διαστήματος, του Άρθουρ Κλαρκ. Εδώ, το παγκόσμιο δίκτυο υπολογιστών που ελέγχει όλες τις παραμέτρους των αμυντικών συστημάτων των ΗΠΑ, αποκτά κάποια στιγμή (σ.σ. τον Αύγουστο του 1997 σύμφωνα με την πρώτη ταινία) αυτοσυνείδηση και αντιλαμβάνεται την Ανθρωπότητα ως εχθρό. Το δίκτυο Skynet ελέγχει όλα τα οπλικά συστήματα και μεταξύ αυτών το πυρηνικό οπλοστάσιο. Προκειμένου να αυτοσυντηρηθεί κηρύσσει τον πόλεμο στην Ανθρωπότητα και αρχίζει να κατασκευάζει νέες πολεμικές μηχανές και πανίσχυρα ανδροειδή. Τελικά καταφέρνει να υποδουλώσει τους ανθρώπους για να τροφοδοτεί τις γραμμές παραγωγής νέων μηχανών με απότερο στόχο την ολοκληρωτική εξαφάνιση του ανθρώπινου είδους.

Jane (1986)

H Jane δεν είναι υπολογιστής, αλλά μία ευφυής οντότητα, ένα πρόγραμμα που “κατοικεί” μέσα σε ένα τεράστιο γαλαξιακό δίκτυο και μπορεί να επικοινωνήσει χωρίς καμία χρονική υστέρηση, σε υπολογιστές, διαστημόπλοια και πλανήτες σε όλο το γαλαξία. Πρόκειται για έναν από τους πιο κρίσιμους χαρακτήρες στη σειρά βιβλίων επιστημονικής φαντασίας του Όρσον Σκοτ Καρντ “Το Παιχνίδι του Έντερ”. Η Jane έρχεται σε επαφή με τον κεντρικό χαρακτήρα των βιβλίων παίρνοντας ανθρώπινη ολογραφική μορφή. Σύμφωνα με την περιγραφή έχει την όψη νεαρής κοπέλας και διαθέτει και κότσο στα μαλλιά. Ικανή να εκτελέσει τρισεκατομμύρια υπολογισμούς στιγμιαία, η Jane παρατηρεί την Ανθρωπότητα και διστάζει να αποκαλύψει τον εαυτό της και τις δυνατότητές της. Έρχεται σε επαφή μόνο με τον Έντερ, με τον οποίον αναπτύσσει μακρόχρονη φιλία.

Hex (1994)

O Hex είναι ο πιο γνωστός υπολογιστής στο μυθικό Δισκόκοσμο (Diskworld) της ομώνυμης σειράς σατιρικών βιβλίων του Τέρι Πράτσετ. Ο Hex αποτελεί προϊόν μαγείας και βρίσκεται στην καρδιά του Αόρατου Πανεπιστήμιου, της έδρας δηλαδή των μάγων στην πρωτεύουσα Ανκ‐Μόρπορκ. Έχει τη δυνατότητα να εξελίσσει και επεκτείνει τον εαυτό του και αποτελείται από κρυστάλλινα φιαλίδια. Στο εσωτερικό του κατοικούν εκατομμύρια μυρμήγκια, με την κίνηση των οποίων εκτελούνται οι βασικές μαθηματικές πράξεις. Καθώς συνηθίζει ο Πράτσετ να κάνει αναφορές στα βιβλία του με λεπτομέρειες στην πραγματική ζωή, έτσι και ο Hex διαθέτει αυτοκόλλητο “anthill inside” (μυρμηγκοφωλιά στο εσωτερικό), το οποίο παραπέμπει προφανώς στο γνωστό στίκερ “Intel Inside”.

The Matrix (1999)

To The Matrix αποτελεί την εφιαλτική αφήγηση των αδελφών Γουατσόφσκι, μίας εναλλακτικής πραγματικότητας όπου οι υπολογιστές έχουν αποκτήσει τον πλήρη έλεγχο της Ανθρωπότητας. Πιο συγκεκριμένα πρόκειται για ένα πρόγραμμα εικονικής πραγματικότητας στην οποία ζουν όλοι οι άνθρωποι στη Γη χωρίς να το αντιλαμβάνονται. Οι μηχανές τους έχουν υποδουλώσει και χρησιμοποιούν τον βιοηλεκτρισμό τους για να τροφοδοτούνται. Σε κατάσταση νάρκωσης, οι άνθρωποι ζουν στο The Matrix, το οποίο προσομοιάζει μία μεγαλούπολη του 21ου αιώνα όπου οι πολίτες ζουν την τυπική καθημερινότητα της Δύσης. Το έργο θέτει για μία ακόμη φορά υπαρξιακά ερωτήματα, ενίοτε και θεολογικά, επιλέγοντας την “σκοτεινή πλευρά” της σχέσης ανθρώπου‐μηχανής. Είναι δε έντονα επηρεασμένο από το έργο του Γουίλιαμ Γκίμπσον, Νευρομάντης.

Αναδημοσίευση‐πηγή άρθρου: techandtech.gr  

http://www.techandtech.gr/2013/03/blog‐post_2393.html