Ένα λάθος το οποίο παρατηρείται συχνά όσον αφορά τα παιδιά με ΔΕΠΥ, και κυρίως τα παιδιά μικρότερης ηλικίας, είναι η άποψη ότι πρόκειται απλά για υπερβολικά ζωηρά και κακομαθημένα παιδιά. Είναι αλήθεια ότι η αυξημένη κινητική δραστηριότητα θεωρείται κάτι φυσιολογικό και αναμενόμενο για παιδιά προσχολικής ηλικίας. Σε αυτήν την ηλικία τα παιδιά μπορεί να εκδηλώσουν κάποιες συμπεριφορές οι οποίες να μοιάζουν με τα συμπτώματα της ΔΕΠΥ, όπως για παράδειγμα αυξημένη κινητική δραστηριότητα και μειωμένη διάρκεια προσοχής. Αυτός είναι και ο λόγος που η διάκριση μεταξύ φυσιολογικής ζωηρότητας και ΔΕΠΥ είναι αρκετά δύσκολη σε αυτήν την ηλικία. Παρ’ όλα αυτά, ήδη από αυτήν την ηλικία υπάρχουν συνήθως κάποιες ενδείξεις οι οποίες διαφοροποιούν αισθητά τη συμπεριφορά των παιδιών με ΔΕΠΥ από τη συμπεριφορά των συνομηλίκων τους.

• Η πιο χαρακτηριστική διαφορά ανάμεσα σε ένα παιδί με ΔΕΠΥ και σε ένα ζωηρό παιδί έχει σχέση με την ικανότητα και το βαθμό ελέγχου της κινητικής δραστηριότητας. Ένα ζωηρό παιδί μπορεί να ελέγξει την κινητική του δραστηριότητα και να τη μειώσει σε περιστάσεις που η αυξημένη κινητικότητα δεν ενδείκνυται. Αντίθετα, ένα παιδί με ΔΕΠΥ δυσκολεύεται πολύ να παραμείνει ήσυχο, ακόμα και σε περιστάσεις όπου γνωρίζει ότι αυτό επιβάλλεται ή ακόμη και όταν ξέρει ότι αντιμετωπίζει τον κίνδυνο της τιμωρίας εάν δεν παραμείνει ήσυχο. Ακόμη και αν το παιδί με ΔΕΠΥ καταφέρει να παραμείνει ήσυχο, τις λίγες φορές που τα καταφέρνει, η διάρκεια της μειωμένης κινητικότητας είναι πολύ μικρή. Επίσης, όταν το παιδί με ΔΕΠΥ παραμείνει ήσυχο μπορεί να το βλέπουμε να κουνά χέρια και πόδια ή να στριφογυρνάει στο κάθισμά του σε μία προσπάθεια να ικανοποιήσει την ανάγκη του για κινητικότητα αλλά και ταυτόχρονα να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις της περίστασης. Γενικότερα, η ανάγκη που έχει ένα παιδί με ΔΕΠΥ να διοχετεύσει την ενέργειά του μέσα από την κίνηση είναι μεγαλύτερη από αυτήν ενός φυσιολογικά ζωηρού παιδιού και έτσι δυσκολεύεται περισσότερο στον έλεγχό του.

• Μία άλλη σημαντική διαφορά έχει σχέση με την ποιότητα της κίνησης ενός παιδιού με ΔΕΠΥ σε σύγκριση με τα άλλα παιδιά. Τα παιδιά με ΔΕΠΥ είναι συνήθως αδέξια και στην αδρή και στη λεπτή κινητικότητά τους. Συχνά πέφτουν, χτυπάνε, κάνουν ζημιές και δυσκολεύονται στο κούμπωμα των κουμπιών, στη ζωγραφική και σε άλλες δραστηριότητες οπού απαιτείται αδρή ή λεπτή κίνηση. Αντίθετα, τα παιδιά που είναι απλά υπερβολικά ζωηρά δεν αντιμετωπίζουν τέτοιες δυσκολίες και μπορεί μάλιστα να είναι πολύ επιδέξια.

• Η έντονη κινητική δραστηριότητα που έχουν τα παιδιά με ΔΕΠΥ φαίνεται ακόμη πολλές φορές και κατά τη διάρκεια του ύπνου. Τα παιδιά αυτά μπορεί να κοιμούνται λίγο και ανήσυχα, να στριφογυρίζουν στο κρεβάτι τους και να κλοτσούν. Αντιθέτως, ανάλογη συμπεριφορά κατά τη διάρκεια του ύπνου δεν εντοπίζεται στα ζωηρά παιδιά.

• Ένα από τα πιο βασικά δευτερογενή προβλήματα των παιδιών με ΔΕΠΥ είναι αυτό του λόγου και της ομιλίας, το οποίο προβληματίζει ιδιαίτερα τους γονείς και αποτελεί το σύνηθες αίτιο παραπομπής του παιδιού στον ειδικό. Πολλά παιδιά με ΔΕΠΥ εμφανίζουν καθυστέρηση στην ανάπτυξη του λόγου, ενώ όταν ο λόγος τελικά αναπτυχθεί μπορεί να έχουν προβλήματα στην άρθρωση και στη σύνταξη. Αντίθετα, τα ζωηρά παιδιά δεν αντιμετωπίζουν ανάλογες δυσκολίες.

• Μία άλλη σημαντική διαφορά ανάμεσα στα παιδιά με ΔΕΠΥ και τα ζωηρά παιδιά σχετίζεται με την ικανότητα συγκέντρωσης. Η ικανότητα συγκέντρωσης στα παιδιά με ΔΕΠΥ είναι εξαιρετικά περιορισμένη, αυτό όμως δεν σημαίνει ότι τα παιδιά αυτά δεν μπορούν να συγκεντρωθούν καθόλου. Εφόσον τα παιδιά με ΔΕΠΥ έχουν πολύ υψηλό κίνητρο και εφόσον η δραστηριότητα με την οποία ασχολούνται τους κεντρίζει το ενδιαφέρον, μπορούν να επιτύχουν συγκέντρωση σε ικανοποιητικό βαθμό και για ένα αρκετά μεγάλο χρονικό διάστημα. Αντιθέτως, τα ζωηρά παιδιά μπορούν να συγκεντρωθούν πολύ πιο εύκολα και χωρίς να χρειάζεται κάποιο υψηλό κίνητρο.

• Τέλος, τα παιδιά με ΔΕΠΥ είναι συχνά ευερέθιστα και ευέξαπτα. Επειδή αποτυγχάνουν να ανταποκριθούν σε πολλές από τις απαιτήσεις του περιβάλλοντος και δέχονται αυξημένες παρατηρήσεις μπορούν να συμπεριφέρονται προκλητικά και αντιδραστικά. Αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο προβλήματα συμπεριφοράς εμφανίζονται συχνότερα στα παιδιά με ΔΕΠΥ απ’ ότι στα συνομήλικά τους που είναι απλά ζωηρά.

Πηγή: Από το βιβλίο του Ε. Κάκουρου “Το υπερκινητικό παιδί”.
Τζίνα Σοφιανού, εργοθεραπεύτρια

Διαβάστε επίσης:

• Οπτικοποιημένο πρόγραμμα ημέρας για παιδιά με ΔΕΠ-Υ, Αυτισμό ή μικρής ηλικίας Δρ Ράνια Χιουρέα 22-8-2016

• Συναρπαστικό VIDEO: Οι καθημερινοί αγώνες του παιδιού με ΔΕΠΥ  4-3-2016

• 10 βασικές συμβουλές για τη μελέτη των παιδιών με διάσπαση προσοχής Σοφία Τσιντσικλόγλου, Ειδική Παιδαγωγός 5-10-2015

• Δέκα τρόποι μελέτης των μαθημάτων για παιδιά με Διάσπαση Προσοχής Ειρήνη Θ. Ευαγγέλου, Ψυχολόγος 1-3-2014

• Πώς να βελτιώσουμε τη μνήμη των παιδιών με Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής/ Υπερκινητικότητα 14-11-2013

• Τα παιδιά με την Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής (ΔΕΠ-Υ) και την Αναπτυξιακή Διαταραχή Συντονισμού των Kινήσεων (ΑΔΣΚ) πρέπει επίσης να εξεταστούν για Διαταραχές της διάθεσης και του άγχους Μετάφραση: Στράτος Αλεξάνδρου 3-9-2013

• Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής – Υπερκινητικότητα… Μιλήστε στο παιδί σας και εξηγήστε τη διάγνωση του… 21-7-2012

• "Το παιδί μου είναι απλά υπερβολικά ζωηρό ή μήπως έχει Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής – Υπερκινητικότητα" 5-2-2012

• Προσεγγίζοντας το παιδί με ΔΕΠΥ-Πρακτικές υποστήριξής του για εκπαιδευτικούς και γονείς Δρ Ράνια Χιουρέα Σχολική Σύμβουλος ΕΑΕ 27-1-2012