Τι είναι το σύνδρομο Asperger

Παναγιώτης Σιαπέρας Msc, Phd
Κλινικός Ψυχολόγος/Ερευνητής

Πρόκειται για μία αναπτυξιακή διαταραχή που περιλαμβάνεται στις διαταραχές του αυτισμού και περιγράφηκε για πρώτη φορά το 1944 από τον αυστριακό γιατρό Hans Asperger. Σε αντίθεση με τον κλασικό αυτισμό τα άτομα με σύνδρομο Asperger έχουν μέση φυσιολογική νοημοσύνη και γλωσσική ανάπτυξη. Παρουσιάζουν τις παρακάτω συμπεριφορές:

• Αδυναμία να κατανοήσουν και να χρησιμοποιήσουν κοινωνικούς κανόνες (π.χ. τα παιδιά δυσκολεύονται να ακολουθούσουν τους κανόνες ενός ομαδικού παιχνιδιού & οι ενήλικες να συνεργαστούν με συναδέλφους τους σε χώρους εργασίας).
• Δυσκολία κατανόησης λογοπαίγνιων και μεταφορών του λόγου παρότι έχουν καλά ανεπτυγμένο λεξιλόγιο. Έχουν λόγο αρκετά ακριβή και σχολαστικό με ασυνήθιστο τόνο στη φωνή τους. Επίσης πολλές φορές μιλούν δυνατά και επινοούν λέξεις.
• Δεν αντιλαμβάνονται χειρονομίες ή εκφράσεις του προσώπου τις οποίες αρκετές φορές τις παρερμηνεύουν. Επίσης και οι ίδιοι όταν κουβεντιάζουν έχουν επίπεδη έκφραση προσώπου με χειρονομίες κάποιες φορές υπερβολικές ή αδέξιες.
• Σε πολλές περιπτώσεις έχουν ιδιαίτερα ενδιαφέροντα όπως . συλλογές αντικειμένων, ή συλλογή πληροφοριών για διάφορα θέματα (π.χ. δρομολόγια τρένων, δράκους, μάρκες αυτοκινήτων το πλανητικό σύστημα) για τα οποία τους αρέσει να μιλούν συνεχώς σε βαθμό που να αποτελούν εμμονές.
• Στη διάρκεια μιας συζήτησης δεν γνωρίζουν πότε μπορούν να σταματήσουν το συνομιλητή τους αλλά και πότε εκείνος έχει χάσει τον ενδιαφέρον του στη συζήτηση. Συχνά μακρηγορούν μονολογώντας σε θέματα που αποκλειστικά ενδιαφέρουν τους ίδιους.
• Έχουν δυσκολία στην αλλαγή του προγράμματος τους και γενικότερα σε μεταβατικές καταστάσεις. Προτιμούν την ομοιομορφία και κάθε αλλαγή τους προκαλεί άγχος και σε πολλές περιπτώσεις εκνευρισμό (π.χ. αλλαγή τάξης, καθημερινού προγράμματος, αναπάντεχη αλλαγή διακόσμησης σπιτιού). Συχνά προσκολλώνται σε συμπεριφορές ρουτίνας προκειμένου να ελέγξουν το άγχος τους.
• Σε γνωστικό επίπεδο συνήθως έχουν εξαιρετική μακροπρόθεσμη μνήμη- ειδικά σε ότι συνδέεται με τα ενδιαφέροντά τους. Επίσης σε αρκετές περιπτώσεις έχουν εξαιρετική μαθηματική σκέψη ή είναι πολύ καλοί στην εκμάθηση ξένων γλωσσών. Γενικότερα τα άτομα με σύνδρομο Asperger έχουν φυσιολογική νοημοσύνη- συχνά μάλιστα η νοημοσύνη τους είναι πολύ υψηλή. Ωστόσο η σκέψη τους δεν είναι ευέλικτη και δύσκολα προσαρμόζονται σε αλλαγές ή αποτυχίες.
• Σε πολλές περιπτώσεις παρουσιάζουν αδεξιότητα στην κίνηση τους. Αυτό γίνεται εύκολα αντιληπτό από τον τρόπο βάδισης τους (π.χ. μεγάλο άνοιγμα, στο περπάτημα ή βάδιση με ελαφρά αναπήδηση). Εξαιτίας της αδυναμίας τους να συντονίσουν την κίνησή τους δυσκολεύονται αρκετά στην καθημερινότητα τους: αδυνατούν να δέσουν τα κορδόνια τους, δεν παίζουν παιχνίδια με μπάλα, δυσκολεύονται να μάθουν ποδήλατο, έχουν κακό γραφικό χαρακτήρα, και αρκετά συχνά όταν βιάζονται πέφτουν πάνω σε αντικείμενα και ανθρώπους.

Έχει παρατηρηθεί πως είναι πολύ ευαίσθητα σε ορισμένους ήχους (π.χ. ηλεκτρική σκούπα), γεύσεις (γι’ αυτό δεν τρώνε κάποια φαγητά), μυρωδιές και εικόνες. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να ενοχλούνται ιδιαίτερα από ήχους και φώτα που κανείς άλλος δεν παρατηρεί. Τρομάζουν εύκολα με ξαφνικούς θορύβους και δεν ανέχονται την επαφή με ορισμένα υλικά. Επίσης ορισμένοι παρουσιάζουν εξαιρετική αντοχή στον πόνο το κρύο και τη ζέστη. Μερικές φορές για να αντιμετωπίσουν όλα αυτά τα αισθητηριακά ερεθίσματα μπορεί να υιοθετούν παράξενες συμπεριφορές οι οποίες σίγουρα δεν οφείλονται σε έλλειψη αγωγής (πχ. κλείνουν τα αυτιά τους, απομονώνονται, εγκαταλείπουν το συνομιλητή τους στο μέσον μιας συζήτησης, κλπ.).

Η συμβουλευτική και η καθοδήγηση για το παιδί και τον ενήλικα με Σύνδρομο Asperger, είναι απαραίτητη για να μπορέσει να ενταχθεί αποτελεσματικά στο σχολικό, επαγγελματικό αλλά και το ευρύτερο κοινωνικό περιβάλλον.